Asfalt Silindirleme-Sıkıştırma İşlemi

Asfalt Silindirleme-Sıkıştırma, Bitümlü kaplamaların istenilen kompositeye (yoğunluk) kadar yoğunlaştırılmasını amaç edinen mekanik bir işlemdir.

Bitümlü karışım kaplamalarının kompositesi ve bu kompositenin yolun serviste bulunduğu süredeki gelişimi kaplama tabakasının ve yolun tamamının trafik altındaki davranışında büyük rol oynar.

Beton asfalt kaplamadaki boşluk hacmi miktarı, sıkıştırmaya büyük ölçüde bağlıdır. Sıkıştırma arttıkça boşluk azalır. Boşluk hacmi fazla olursa kaplamanın aşınmaya karşı direnci ve trafik altındaki direnci düşük olur. Bağlayıcının hava etkisi ile sertleşme olasılığı artar ve dalgalanmalar oluşur.

Sıkıştırma yapılırken boşluk kalmazsa kaplama, agrega ve bağlayıcıdan oluşmuş bir karışım haline gelir. Böyle bir kaplama düşük sıcaklıkta deforme olmaz, ancak yaz aylarında deformasyona uğrar. Genleşme sonunda dışarı atılan asfalt (kusma) yol yüzeyinin kaygan hale gelmesine yol açar. Kaplamanın yeterli bir deformasyon direncine sahip olabilmesi için beton asfalt karışımı içinde minimum bir boşluk hacmi kalmalıdır. Bu hacim miktarı trafik ve iklim koşullarına bağlı olarak değişir.

Sıkıştırma derecesinin beton asfalt kaplamanın mekanik davranışı üzerinde büyük etkisi vardır. Kaplamanın düşük sıcaklıklardaki ve yüksek frekanslı yüklemelerdeki kompleks modülü ve yüksek sıcaklıklardaki davranışı üzerinde komposite çok önemli rol oynar. Kompositenin artışı kaplamanın yorulma direncinin artmasında hissedilir derecede etkilidir.

Kaplamanın, özellikle yoğun ağır trafik altında mümkün olduğu kadar uzun zaman bozulmadan hizmet verebilmesi için iyi bir sıkıştırma gereklidir.

Beton asfalt kaplamaların geçirimliliğinin düşük olması sıkışma derecesinin yüksek olmasına bağlıdır.

Sıkıştırmaya malzeme serilir serilmez başlayarak plastik deformasyona yol açılır; bu işleme silindir izi kalmayıncaya kadar devam edilir. İyi sıkıştırma bağlayıcı tabakası altında meydana gelen çekme şekil değiştirmelerini azaltarak, yorulma ömrünü uzatır.

Sıkıştırma yapılırken, tabaka kalınlığını artırarak, soğuma süresini uzatılabilir. Örneğin tabaka kalınlığını %25 artırarak soğuma süresi %50 artırılabilir.

Silindirleme sıcaklığı 120 °C ile 150 °C olmalıdır.

• Eğer normalin üzerinde bir sıcaklıkta silindirleme yapılırsa, silindir boyunca malzeme şişer ve enine çatlaklar oluşur.

• Silindir ıslatılsa bile malzeme tekerde toplanır ve silindirin önüne malzeme itilir.

SİLİNDİRLEME PROBLEMLERİ

ı) Enine çatlakların sebepleri:

• Silindirlemenin malzemeyi tekerin önüne itmesinden

• Çok hızlı ivmeleme ve yavaşlama

• İnce tabakalı sistemlerde sıkıştırmanın geç başlaması

• Sıkıştırma sırasında tabakaların kayması (yetersiz veya aşırı astar tabakası)

• Karışımda fazla miktarda ince malzeme bulunması

• Yetersiz bitüm

• Karışımın çok (aşırı) sıcak olması

• Fazla sıkıştırma

• Eğimli alanlarda aşırı kalın tabaka sıkıştırma

• Zayıf agrega gradasyonu

• İnce tabakaların fazla sıkıştırılması

ıı) Boyuna çatlakların sebepleri:

• Alttaki tabakaların yetersiz stabilitesi

• Ağır bir silindirle oluşturulan kesme

• Aynı şerit üzerinde ileri ve geri tekrarlı hareket

• Aşırı sıkıştırma

• Malzeme segregasyonu

• Karışım tasarımından dolayı yetersiz kesme dayanımı

SİLİNDİRLEME SIRASINDA:

• Rampaya serme durumunda, silindir aşağıya doğru ilerletilir.

• İniş halinde sermede, silindir yukarıya doğru ilerletilir.

• Silindirler malzeme toplamaması için ıslak olmalıdır.

• Durma halinde asla vibrasyon kullanılmaz.

• Silindirin yönü değiştirilirken önce durulur ve sonra nazikçe yön değiştirilir.

• Bir geçiş sonunda direksiyonu bazen hafifçe çevirmek, finişer arkasında oluşabilecek silindir izlerini minimize edeceğinden yaralıdır.

• Hareket etmeden vibrasyon çalıştırılmaz ve ters yönde (geri istikamette) ilerlemek için vibrasyon durdurulur.

• Sıcak karışım üzerinde silindir park edilmez.

• Park edilmek isteniyorsa yola belli bir açıda park edilmelidir.

• Ülniformluğu sağlamak için silindir hızını mümkün olduğunca sabit tutmalıdır (4-6 km/sa arasında).

• Hassas karışımlarda, vibrasyon uygulamadan önce bir veya iki defa statik silindir geçirilir.

• Yeni şerit sıkıştıran silindir eskiden oluşturulmuş şeridin 100200 mm arasındaki genişliği boyunca ilerler. Şeridi değiştirmek için vibrasyonsuz olarak soğuk bölgeye kadar ilerler.

• Silindiri doğru sıkıştırma derecesinde bulunan karışım üzerinde ilerletmelidir.

• Yolun enine eğimli kısımlarında, alt noktalardan başlanarak silindirle yukarıya doğru çıkılır (bu şekilde silindir için sağlam bir destek oluşturulur).

• Desteksiz uçlarda veya kalın tabakalarda silindirlemeye kenardan 400 mm içerden başlanır. Böylece kenarlar sıkıştırılırken destek sağlanmış olur.