Beton Parke Taşı Nedir? Çeşitleri ve Döşenmesi

1. Beton Parke Taşı Nedir?

Beton parke taşları, prefabrike olarak imal edilen park, bahçe, saha ve yol inşaatı gibi yerlerde sıkça kullanılan beton esaslı, inşaat sektöründe yaygın olarak kullanılan zemin kaplama yapı malzemeleridir.

Prefabrike olarak imal edilebilmeleri, kür şartları, özel olarak ayarlanabilen ortamlarda muhafaza edilmeleri, imalatının yapılacağı yerde priz alma, istenilen mukavemete ulaşma gibi zaman kayıplarının olmaması sayesinde sağlanan hızlı imalat kolaylığından dolayı, park, bahçe, saha ve yol inşaatı gibi yerlerde beton parke taşları tercih edilmektedir. Beton parkelerin imalatı sırasında titreşimli özel beton kalıpları kullanıldığından dolayı düşük su/çimento oranına sahip betonlar kullanılabilmektedir. Bu durum istenilen mukavemette parkenin en az çimento dozajı kullanılarak üretilmesini sağlamaktadır.

Beton parkeler üretilirken şekline göre özel kalıplarda genellikle alt ve üst tabaka olmak üzere iki tabaka olarak dökülürler. Bu tabakalardan alt tabaka taşıyıcıdır. Alt tabaka betonu üst tabakadan ve parke yüzeyinden gelen yükleri güvenle zemine aktaracak şekilde tasarlanır. Alt tabakanın gerilme ve donma çözünme etkilerine karşı gösterdiği direnç parkenin kalıcılığı bakımından önemlidir. Üst tabaka ise mekanik etkilere maruz kalması ve görünen yüzey olması nedeniyle aşınma, tozuma ve estetik açıdan önemlidir.

Beton parke taşları yüzeye uygulanmadan önce altına yatak kumu diye tabir edilen sıkıştırılmış kum tabakası serilir. Bu tabakanın üzerine birbiri ile etkileşim halinde arasında derz boşlukları olan beton parkeler nizami bir biçimde yerleştirilir. Birbiri ile etkileşim halinde olan bu parkelerin uzun süre hizmet etmesi, çatlamaması, parçalanmaması, estetik görünümünü bozmadan kendini korumaları için üretim, malzeme içeriği ve uygulama şekillerine de dikkat edilmesi gerekir.

2. Beton Parke Çeşitleri ve Dizilim Şekilleri

Beton parke taşları uygulanacağı yere göre istenilen çeşit, boyut ve renklerde tercih edilebilir. Genellikle yürüyüş yolları, parklar gibi ağır yüklerin gelmediği zeminlerde 60 mm, fazla yük etkisi altında oldukları durumlarda 80 mm veya 100 mm kalınlığında parkeler tercih edilmektedir. Fabrikalarda üretilen parkeler genellikle aşağıda gösterildiği gibi değişik çeşit ve boyutta üretilip, kilitli parke, küp parke, mantar parke, karo parke, deniz dalgası parke, petek parke gibi isimlerle adlandırılırlar.

3. Beton Parke Taşlarının Avantajları

Fabrikalarda üretilen beton parkelerin avantajları şu şekilde sıralayabiliriz;

1. Üretimde yerli malzemeler kullanıldığı için dışa bağımlılık yoktur.
2. İstenilen ebatlarda, renklerde hızlı ve fazla kapasite ile üretilebilirler.
3. İstenilen mekanik özelliklere göre agrega ve bağlayıcı malzeme seçme imkânı vardır.
4. Don ve aşınmaya karşı dayanımını uygun malzemeler ile istenildiğinde arttırılabilir.
5. Prefabrike oldukları için uygulaması hızlı ve uygulama ardından hemen hizmete açılabilir.
6. Uzun süre (20-25 yıl gibi ) bakım onarım gerektirmezler.
7. Altyapı uygulamaları yönünden, sökülüp altyapı işçiliğinden sonra tekrar kullanılabilirler.

4. Beton Parke Taşları Nasıl Üretilir?

Beton parke taşı üretiminde laboratuvarda dizaynı yapılan betonlarla, beton parke fabrikalarında büyük ölçeklerde makineler ile üretimi mümkündür. Fabrika sahasında önceden çeşitlerine göre agregalar, çimento, su, boya vs. depolanır. Parke taşı imalatı sırasında belirlenen malzeme oranlarına göre bunkerlerden (haznelerden) karıştırıcılara alınan malzemeler homojen biçimde alt ve üst tabaka olacak şekilde karıştırılır ve silolara gider. Daha sonra taşıyıcı bantların üzerindeki kalıplara dökülen beton sıkıştırma makinesinde istenilen oranda tam sıkışma sağlanana kadar basınç ve titreşim yardımı ile sıkıştırılır. Fabrika ortamları genelde açık hava olduğundan doğal çevre şartlarında kurumaya bırakılan ve kür işlemine tabi tutulan beton parkeler paletler halinde stoklanarak satışa hazır hale gelirler.

Fabrikalarda üretilen beton parkelerin üretim öncesi seçiminden depolanmasına ve sonuna kadar geçen süreç aşağıda gösterilmiştir.

Aşınma direnci beton parke taşlarının dayanıklılığını etkileyen çok önemli bir özelliktir. Beton parkelerin imalatında parkenin yüzey tabakasının aşınma direncinin yüksek olması istenmektedir. Beton genel olarak çimento, su, iri ve ince agregaların birleşerek sertleşmesinden oluşan bir yapı malzemesidir. Çimento ve su karışımının oluşturduğu çimento hamuru agregalar arasındaki boşlukları doldurarak agregaların birbirine bağlanmasını sağlar. Bu bakımdan beton parke taşı üretiminde kullanılacak malzemeler özenle seçilmelidir. Beton parkelerin üretim çeşitlerinin prefabrik olması, hızlı uygulanması, estetik, dayanıklı olması, istenilen ebat, renk ve şekillerde üretilmesi ile her zaman cazip olmuştur. Alternatifi diyebileceğimiz asfalt ve beton kaplamalara rağmen çoğu yerde bu sayılan özelliklerinden dolayı tercih edilmektedir.

Kaynaklar:
PREFABRİK BETON YAPI MALZEMELERİNİN GERİ DÖNÜŞÜM AGREGASI OLARAK BETON PARKE YAPIMINDA KULLANILABİLİRLİĞİNİN ARAŞTIRILMASI-Murat MEMİŞOĞULLARI
PİRİT, KORUNT VE SU TUTUCU POLİMERİN BETON PARKELERİN YÜZEY AŞINMA DİRENCİNE ETKİSİNİN ARAŞTIRILMASI-CİHAN AKYÜZ
KROMİT, MANYETİT VE KUVARS İNCE AGREGASININ BETON PARKELERİN YÜZEY AŞINMA DİRENCİNE ETKİSİNİN ARAŞTIRILMASI-MUSTAFA ÜÇOK