Betonarme Perdelerin Göçme Biçimleri

Betonarme perde duvarların tasarımında, plastik şekil değiştirmelerden dolayı oluşan enerji sönümlemesinin ve plastik mafsal bölgelerinde oluşacak eğilme yer değiştirmesinin kontrol edilmesi istenir. Bu temel tasarım ilkesi, gevrek göçme mekanizmasının veya sınırlı sünekliğin oluşmasına izin vermez. Bu durum, kapasite boyutlandırma yöntemleri ile güç tükenmesi için istenen düzeni sağlayarak ve oluşabilecek plastik mafsal bölgelerinin uygun şekilde detaylandırılmasını sağlamakla mümkün olur.

Dolu gövdeli betonarme perdelerin göçme biçimleri aşağıdaki şekillerde gösterildiği gibidir.

a) Perdede Eğilme Göçmesi

Perdelerde eğilme göçmesinde, perdenin en büyük moment bölgesinde elastik ötesi eğilme şekil değiştirmeleri artarak kesitte güç tükenmesi meydana gelmektedir. Perde duvarın moment taşıma gücüne ulaştığı ancak hala kesme kuvvetlerini taşıyacak kapasitesinin bulunduğu durumlarda eğilme göçmesi oluşmaktadır.

b) Perdelerde Kesme Kırılması

Perdelerde oluşan kesme kırılması, kesme kuvvetlerine bağlı olarak ortaya çıkan eğik asal çekme gerilmesinden dolayı kesitin kesme kapasitesine ulaşmasıyla meydana gelmektedir.

c) Perdede Kayma Kesme Kırılması

Perdelerde diğer göçme biçimi, perde ve temel birleşiminde meydana gelen kayma kesme kırılmasıdır.  Yanal yüklerden dolayı oluşan gerilemelere bağlı perde temel birleşiminin zayıflığı nedeniyle perdenin rijit bir kütle hareketi yaparak, yatay düzlem üzerinde kayması sonucu oluşmaktadır.

Tersinir yüklere maruz perde duvar tabanının her iki ucundaki boyuna donatılar, akma sınırını aşması ve basınç etkisinde kalan betonun yükün yön değiştirmesi ile çekme gerilmelerine maruz kalması, perde duvar tabanının tamamen açılmasına sebep olmaktadır. Bu davranışın tekrarlı yükler etkisinde gelişimi ile tabanda kayma yüzeyi oluşmaktadır.  (Betonarme Perde Tasarımı)

d) Perde Devrilme Göçmesi

Perdelerde meydana gelen göçme şekillerinden bir diğeri de eğilme momentinin karşılanamaması nedeniyle oluşan devrilme göçmesidir. Sünek göçme olan eğilme göçmesi dışındaki kesme kuvveti göçmesi, toptan kayma göçmesi ve devrilme göçmesi ani olarak gerçekleşen gevrek kırılma türleridir (Celep, 2013). Ayrıca, oldukça yüksek eksenel gerilmeler ile beraber yüksek çevrimsel şekildeğiştirme altında beton örtüsünde dökülme olmaksızın ani burkulmalar meydana gelebilir. Bazı durumlarda, perde duvarın boyuna donatılarındaki burkulma, donatıların kopmasıyla aynı anda gerçekleşir.

Kaynak: BOŞLUKLU BETONARME PERDELERDE BAĞ KİRİŞİ DAVRANIŞLARININ İRDELENMESİ VE YENİ MEKANİK SİSTEMLERİN ÖNERİLMESİ-İnş. Yük. Müh. Hasan SESLİ