Bordür Taşı

Kaldırım ya da refüj kenarlarına yerleştirilen granit vb. doğal ya da yapay taşlara bordür taşı denir. TSE’ye göre ise “bordür” “Farklı seviyelerdeki yüzey kaplamalarını ayırmak ve fiziki çizgi meydana getirmek veya tutmak için imal edilmiş hazır beton bordür taşı” olarak tanımlanmıştır.

Bordür taşları betondan tek parça halinde veya bir yüzeyi kademeli ve gövde betonlu olarak imal edilebilirler. Yüzeyi tabakalı olarak imal edilecek bordür taşlarını yüzey tabakası kalınlığı imalatçının beyan ettiği alan üzerinde 4 mm. den daha az olmamalı, gövde betonuna ayrılmayacak şekilde yapışmalıdır. Bordür taşları, fonksiyonel ve/veya dekoratif, desenli, yüzeyi şekillendirilmiş veya ayrıca ikincil bir işlem uygulanmış olarak imal edilebilirler.
Bordürler en fazla iki işçi tarafından kaldırılabilecek ağırlıkta (en çok 75-80 cm boyda) imal edilir. Dönüşler için 20-25 cm boylarında ara parçalar üretilir.

Yaya yolu kaplamalarının her iki yanına bordür taşı konulur. Bunun nedeni yağmur kar gibi etkiler ile altlarına su girip imalatın bozulmasını ve alt malzemenin kaymasını engellemektedir.

Bordür Döşeme İşlemi

Bordürlerin döşenmesi /yerine konulması işlemine başlamadan önce istenilen eğim ve yönlerde sıkı ve sağlam bir taban/ altlık harç hazırlanır. Eğer taban malzemesi gevşek veya kabul edilemeyecek cinsten bir malzeme ise bu malzeme kaldırılarak yerine seçilmiş gradasyonda malzeme konup iyice sıkıştırılarak zemindüzgün bir hale getirilmelidir.
Bordürler yol betonları döküldükten sonra konulabileceği gibi bu işlemden önce de yerleştirilebilir. Sonradan yerleştirmede, iki yanı kalıplı olarak beton dökümü daha rahat ve düzgün bir uygulama ortaya çıkarır. Önceden yerleştirme işleminde ise beton tesviyesi için bordür yakınına bir mastar koymak gerekir. Her iki halde de önce iyice sıkıştırılmış zemine 10 cm yükseklik ve 30 cm genişlikte 250 dozlu bir altlık betonu kalıplı olarak dökülmelidir. Bu beton sertleştikten sonra üzerine 200-250 kg doz harçla1-1,5 cm aralıklı olarak bordürler dizilir. Ufak çarpmalara karşı koyabilsin diye arkaları bordürün yarısına kadar aynı harçla üçgen şeklinde doldurulup sıkıştırılır. Daha uygunu altlık betonu arkasının yukarı doğru çıkıntılı yapılmasıdır.

Bordür döşeme işlemi, tesviye betonundan sonra projede belirtilmiş olan kotlara göre bir doğrultuda ortalama aralarında 20-30 m mesafe bulunacak şekilde iki bordür aplike edilir. Kotları son kez kontrol edildikten sonra bu iki bordür arasına bordürün üst kotundan gergin vaziyette bir ip çekilir, ipin sehim yapmadığı kontrol edildikten sonra bu ipe göre aradaki bordürler döşenir.

Bordür Derzi

Son olarak bordür derzleri 500 kg çimento dozlu harçla tamamen sıkıca doldurulup, yüzeyler demir mala ile bastırılarak tesviye edilip üst ve ön yüze, bir yuvarlak demir ile 3-4 mm derinliğinde yarım yuvarlak çatlama derzi teşkil edilir. Bordür derz harcının güneş etkisi ile suyunu kaybedip ölmemesi için derz üzerine birer örtü konmalı ve bu örtü düzenli olarak ıslatılmalıdır.

Bordürlerin ön ve arkalarındaki boşluklar, derzlerin priz yapmasından sonra iyi bir şekilde tabakalar halinde konulan dolgu malzemesi ile kapatılır ve kompaktörle sıkıştırılır. Ayrıca gerek görülmesi halinde bu boşluklar beton vs. gibi diğer malzemelerle doldurulabilir.