Engobe – Engop Nedir?

Engop, kil bazlı ve sır ile bünye arasına uygulanan, sıvı, uygulama şekline göre seramik ürünün yüzeyinin rengini değiştiren, ürüne bazı dekoratif değerler katan renkli bir kil tabakası olarak tanımlanan seramik çamurudur. Engobe yapı olarak, uygulandığı yüzeyin istenilen renge gelmesini ve uygun yoğunlukta tabaka ile örtebilecek, uygulandığı ürün ile benzer sıcaklıkta camlaşan, kuruma küçülme sırasında ürünü saran, sır ile bünye arasında ince bir halde durabilen tabakalardır. Engop ürün yüzeyinde işlendiğinde, ürünün dekoratif anlamda değer katan, istenilen aydınlık seviyesi için belli görevler üstlenen tasarımlardır. Ürünün nihai rengini belirlemede en önemli faktörlerden biridir.

Mat yapısıyla, sır ile bünye arasında uygulanan ince çamur tabaka engobe olarak bilinir. Sır gibi camsı bir yapı oluşturmaz. Engop, uygulanacak yapının özelliklerine göre hazırlanır. Bünyenin nem durumuna, renk özelliklerine, pişirilme ısısına göre engobun yapısını belirlenebilir. Bisküvi renginin bazı uygulamalarda tamamen kapatılması istenebilir. Bisküvi rengini örtmek ve sır ile bisküvi arasında bir yapı oluşturmak adına önemli görevler üstlenir. Genellikle engoblar yapıları itibariyle mat ve pürüzlü yapıya sahiptir.

Engop pigmentler ile renklendirilebilirler. Seramik boyalar engobe ile daha efektif bir şekilde sonuç verebilirler. Bu yüzden engop ürünlerin tabandan renklendirilmesinde önemli rol oynarlar. Alt engop, yüksek oranda Al2O3 içeren nemli tabakadır.

Sır ile bünye arasına uygulanan engobun temel nedenlerinden biri su geçirgenliğini azaltmaktır. Ayrıca birçok seramik hatasının önüne geçmek içinde kullanılır. Bünye rengini kapatılmasında önemli bir görevi üstlenir. Isıl genleşme katsayısının ayarlanmasında rol üstlenir ve sır ile bünye arasında genleşmeden dolayı oluşacak deformasyonların önlenmesi için kullanılır.

Engopun Görevleri

• Kolay uygulanabilmeleri.
• Yeni üründe renk ayarının yapılabilmesi için yardımcı ürün olarak kullanılmasıdır. Son ürünün renginin veya dekoratif olarak istenilen seviyeye gelebilmesi için seramik boyalar ile renkledirilebilir.
• Su geçirgenliğini minimum seviyeye çekmek için uygulanabilir.
• Yapıya belli ölçüde direnç sağlar.
• Topaklanma, çatlama, leke, benek, iğne deliği gibi hataların oluşumunu engellemelidir,
• Sıvı geçirgenliğini azaltmalıdır
• İstenen rengin kaplanmasında uygun bir kompozisyon seçilmelidir.
• Bünye ile sırın pişme ve camlaşma sıcaklığına yakın bir camlaşma sıcaklığı olmalıdır.

Geniş tolerans aralığına sahip olan engopların uygulanmasında ve özelliklerini yansıtmasında çok büyük problem göstermezler. Engobların uygulanmasında çeşitli yöntemler kullanılır. Disk ve püskürtme yöntemi bunların başlıcalarıdır.

Uygulanan çeşitli engopların en önemli görevi; gövde üzerinde kalıcı opak katman oluşturmaktır. Bu nedenle engopta masse ve sırın ortak problemlerini minimize edecek kilin örtücülük özelliğinin hakimiyetini sağlaması önemli bir noktadır. Bunun yanında engop bünyesindeki diğer flaks hammaddeler ikinci derece yer almaktadır.

Engobe Hammaddeleri

Engop hammaddeleri olarak;

• Opak ve transparan fritler
• Kaolinler
• Feldspatlar
• Kuvartzlar
• Killer
• Renk veren oksitler veya seramik pigmenteler

kullanılabilir.

Engopun üretilmesinde, gerekli incelikte hazırlanması koşulu ile, büyük oranda alttaki ürünün yapısını oluşturan çamurdan da yararlanılabilir. Engop yapımında doğadan renkli killer kullanılabildiği gibi, çeşitli bileşimlerde hazırlanan ve çok ince öğütülen çamurlar da kullanılabilir.

Engoplar çoğunlukla kil hammaddeleri ve fritten oluşurlar. Camsı matris, pişirim sonrasında engobun bünyeye bağlanmasını sağlar. Kullanılan frit tipi ve miktarı normal olarak pişirme sıcaklığına bağlıdır. Engop hammaddelerin kullanılması ile hazırlanan reçeteler genel olarak aşağıda verilmiştir.

Engopların genel bileşenlerinin yüzdeleri aşağıdaki gibidir:

• %30-45 kil
• %15-20 feldspat
• %4-9 kuvars
• %4-9 zirkon
• %20-25 frit

Geniş oranda kullanılan killer ve ilave renklendirici oksitler ile kullanışlı engoblar yapılır. Belki de her bir %2’lik oksit ilavesi ile engob daldırma, çekme, potaya spreyleme yöntemleri ile uygulanabilir ve iyi bir altlık oluşturur, gelişen parçada nem tutulur ve çekme oluşmaz.
Eklenilen renkli oksitlerle renklenmedikçe özellikle beyazlığı nedeniyle düşük yanan malzemelerden yapılan ve uygulanan kil içerir. Bu zorluklar çerçevesinde engob kompozisyonları daha az çekmeye sahip olacak şekilde dizayn edilir ve beyazlığın ve opaklığın artması için çinko oksit veya zirkonyum oksit ilave edilir.

Üründe kullanılan bünye koyu renk ise daha açık renk engob yapımı mümkün olmaz. Böyle durumlarda engobun yapısı değiştirilir ve farklı kil ve kaolinler, feldspat, flint, nepheline syenite, kuvars, boraks, gibi bileşimler kullanılarak beyaz engob elde edilir ve renk veren oksitler ve seramik boyaları ile engobe renklendirilir. Engobda kullanılan hammaddeler.

• Bağlayıcılar
• Ergitici
• Özlü Seramik Hammaddeleri: Kil, kaolen
• Opaklaştırıcılar ve renklendiriciler olarak gruplandırılırlar