İksa, herhangi türde bir yapının toprak altındaki bölümlerinin gereken güvenlik, kolaylık ve kalitede üretilebilmesi için, insanları, inşaat çevresindeki yapı ve canlıları, işi ve iş sahasını oluşturmak ve korumak için genellikle geçici olarak uygulanan toprak tutma yapılarıdır.
Genellikle şehir merkezlerinde alanların darlığından geniş kazıların yapılamaması nedeniyle, dar ve derin kazıların yapılması gerekmektedir. (Kazı-Harfiyat İşleri, Kazı İçin Zemin Türleri ve Kazı Türleri) Bu dar ve derin kazıların stabilitelerinin desteklenmesi, komşu zemin ve yapılarda hasarlara yol açmaması ve kazı alanının güvenliğinin sağlanması gerekmektedir.
Kazılarda meydana gelen yatay gerilme zayıflaması ve boşalması, yatay yer değiştirmeler doğurmakta ve bu yer değiştirmeler de üst katmanlarda ve yüzeylerde düşey yerdeğiştirmelere, çökmelere ve kaymalara neden olmaktadır. Oluşan bu gerilme ve hareketlerin, mevcut yapılara etkilerinin öngörülerek, bu hareketlerin minimum düzeye indirilmesi ve gerekli güvenlik koşullarının sağlanması için kazı destekleme sistemleri, iksaların uygulanması gerekmektedir. (Buvazaj)
İksa çeşitleri, çevredeki yapıların durumlarına ve zemin tabakalarının özelliklerine uygun olarak seçilmektedir. Bu iksa yapıları; beton, ahsap veya çelik palplans perdeler, diyafram duvarlar, yerinde dökme kazıklar, püskürtme beton ve zemin çivili duvarlar gibi çeşitlerde uygulanabilmektedir. Bu iksa çeşitlerini aşağıdaki şekilde sınıflandırabiliriz.
Fora kazıklı perdeler şeklinde imal edilen iksa sistemleri, yan yana ya da aralıklı şekilde uygulanan fore kazıklardan oluşmaktadır. Kendisini nispeten tutabilen zeminlerde ve yeraltı zemin suyunun bulunmadığı durumlarda kazık aralıkları kazık çapının üç katına kadar artırılabilen fore kazıklı iksa perdeleri istenilen tasarım momentine ve zemin çeşidine göre tasarlanabilmektedir.
Fore kazıklara oranla daha küçük çapta üretilen kazıklarla üretilen iksa perdelerine mini kazıklı iksa perdeleri adı verilmektedir. Büyük kazık makinelerin girmesinin mümkün olmadığı ya da bina içi ve dar alanlarda, bunun yanında geniş kazıkların imalatına uygun olmayan sert zeminlerde mini kazıklar tercih edilmektedir. Ayrıca mini kazıkların inşaası sırasında ortaya çıkan sarsıntı siddeti ve gürültünün azlığı sebebiyle mini kazıklar tercih edilebilmektedir.
Palplanşlarla iligi detaylı yazımıza buradan ulaşabilirsiniz.
Zemin ankrajları, genel olarak ankrajların imalat tekniklerine, kullanım sürelerine ve çalışma çeşitlerine göre
sınıflandırılabilir.
Ankrajların taşıma güçlerininın ankrajın geometrisi, kök boyu çapına, uzunluklarına ve şekline bağlıdır. Ankrajlar,
imalat tekniklerine göre aşağıdaki şekillerde uygulanabilmektedir.
Kullanım amaçlarına göre ankrajlar, kullanılacakları sürelere ve göçme ihtimalinin ortaya çıkaracağı risklere göre aşağıdaki şekilde sıralanabilir.
1 Nolu Geçici Ankrajlar, servis süreleri 6 aydan daha az ve göçmesi çok ciddi sorunlar yaratmayan çevre yapıların güvenliğini etkilemeyen ankrajlardır.
2 Nolu Geçici Ankrajlar, servis süreleri 2 yıl civarında olan, göçmesi sonucu oldukça ciddi sorunlar ortaya çıkabilen, uyarı olmaksızın toplumun güvenliğini etkilemeyen ankrajlardır.
3 Nolu Geçici Ankrajlar, korozyon riskinin yüksek olduğu ve/veya göçme durumunda çok ciddi sorunlar yaratan ankrajlardır
Çalışma şekillerine göre ankrajlar, basit ve öngermeli ankrajlar olarak ikiye ayrılabilir.
Basit ankrajlar; çimento enjeksiyonu ile örtülü çelik borulardan imal edilen ankrajlardır. Basit ankrajlarda itki kuvvetleri ankrajın çevre sürtünmesi ile zemine aktarılır. Yük arttıkça ankraj kuvveti de büyür. B
Öngermeli ankrajlar; önceden gerilmiş kablolardan meydana gelir. Gerideki masif zemin ve perdenin deformasyonu birbirini izler.
İksa sistemlerinde birden fazla sıralı şekilde ankrajlara ihtiyaç duyulabilmektedir. Bu çok sıralı ankrajların yatay destekler olarak kullanılmasıyla kazılarda meydana gelen itkiler nedeniyle daha düşük hareketler meydana gelmektedir.
İksa sistemlerine etkiyen yanal toprak kuvvetleri iksa elemanları tarafından karşılanırlar. Yatat ve düşey elemanlar ile taşınan bu kuvvetler birbirlerine birleştirme elemanları ile aktarılır. İksa Elemanları, iksa çeşitlerine göre değişmekte olup genellikle kullanılan elemanlar şu şekilde sıralanabilir;
İksa sistemlerin çeşitliliği, iksaların imal edilme şekillerini de çeşitlendirmektedir. Fore kazık ve mini kazık iksa sistemleri şu şekilde imal edilmektedir;
Öncelikle fore kazıkların uygulanacağı delikler yüksek tork kapasitesine sahip, kendi boru sürebilen, teleskopik kuleli
hidrolik veya mekanik fore kazık makineleri ile açılır. Fore kazık yanal yüzeylerinin kendisini tutamadığı durumlarda
deliklerin kapanmaması için muhafaza borusu kullanır. Muhafaza borusunun yerleştirilmesinin ardından donatılar hazırlanarak yerleştirilir ve beton dökümüne geçilir. Betonlama bir vinç yardımıyla kuyu içine indirilen tremi borusu ile yapılarak betonun ayrısması önlenir. Muhafaza boruları dökülen betonun sertleşmesinden önce çıkartılır.
Zemin ankrajlarının imalatında ise aşağıdaki sıra izlenir;
Kaynaklar; Ankrajlı ve Ankrajsız Derin Kazı İksa Sistemlerinin Sayısal Yöntemler İle Analizi- Gökçe Altun DERİN KAZILARDA İKSA SİSTEMİ ÜZERİNE BİR İNCELEME-Onur BASESKİ Kazı Güvenliği ve Alınacak Önlemler- Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ALTYAPI KANAL KAZILARINDA GÖÇÜK RİSKİ VE KORUYUCU TEDBİRLERİN İŞ GÜVENLİĞİ YÖNÜNDEN İNCELENMESİ-ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ-Nurullah TAŞ ANKRAJLI İKSA SİSTEMLERİ UYGULAMA VE KONTROL ESASLARI Ozan DADAŞBİLGE,
Sismik İzolatör Nedir? Sismik İzolasyon Nedir? Deprem izolatörü olarak da adlandırılan sismik izolatör; yapılara gelen…
Son beton fiyatları piyasadan alınan güncel m3 beton fiyatlarına göre güncellenmiştir. Ağustos 2022 ayı itibariyle…
İnşaat demir fiyatları, inşaat maliyet hesaplarında önemli yer tutan maliyet kalemlerindendir. Demir fiyatlarının güncel piyasa…
2022 Doğrudan Temin Limitleri - Eşik Değerler Büyükşehir belediyesi sınırları ve bunun dışındaki yerler için…
20 Ocak 2022 tarihli Resmi Gazete`de yayınlanan Kamu İhale Tebliğ'ine göre 2022 inşaat mühendisi diploma…
KİK Payı Limit On binde beş olarak anılan KİK Payı Limiti 2022 yılı için açıklandı;…