İnşaat İşlerinde Sözleşme İçeriğinden Kaynaklanan Riskler

İnşaat İşlerinde Sözleşme İçeriğinden Kaynaklanan Risklerin iki ana nedeni vardır.

1-Sözleşmeler “işi ve idareyi” güvence altına almak için tek taraflı olarak işveren lehine hazırlanmıştır ve tüm riskler çoğu kez yükleniciye yüklenmiştir,

2-Sözleşmelerde işle ilgili tüm ön hazırlık işlemlerinin tamamlandığı varsayılmıştır veya bu işlemlerin tamamlanması yüklenici sorumluluğuna bırakılmıştır.

Özel sektörde bile yüklenici adaylarının ihale ile ilgili eksik ve aksaklıklar konusunda işvereni uyarma şansı bulunmamaktadır.

Bu koşullar nedeniyle iş alma heyecanı içindeki yükleniciler ve onların teknik elemanları;

1. Sözleşme hükümlerini,
2. Sözleşme eklerini,
3. Sözleşme eki sayılan şartnameleri,
4. Proje ve hesapları,
5. İş mahalini ve çevresini,
6. İş koşullarını,
7. Piyasa koşularını,
8. İdarenin tutumunu, maddi olanaklarını

yeterince dikkate almazlar. Hatta tersine iyimser tahminler yapıp hayaller kurarlar.

Oysa büyük olasılıkla ykarıda sayılan konularda çeşitli açık-gizli riskler vardır.

Örneğin;

1. İşin zemin raporu alınmamıştır,
2. İmar durumu uygun değildir,
3. ÇED Raporu yoktur,
4. Arsa ve arazide inşaatı engelleyici hususlar araştırılmamıştır,
5. İşyeri inşaata hazır değildir,
6. Şantiye yeri ve şantiye gereksinimleri tam olarak düşünülmemiştir,
7. Projeler eksiktir,
8. Metraj ve keşiflerde hatalar olabilir,
9. Ruhsat alınmamıştır,
10. Altyapı olanakları sağlanmamıştır,

Bu liste uzayıp gider.

Her şeye rağmen iş ihaleye çıkarılmıştır ve yüklenici adayları mevcut sektör koşulları nedeniyle iş seçmek değil işe saldırmak durumundadır. Riskler yeterince incelenmez, iyimser veya eksik hesaplar yapılır.

Gerçeğin acı yüzü iş alındıktan sonra görülmeye başlar. Sürprizler peşpeşe sıralanır. Yüklenicinin kaderi işveren ve kontrolün insafına kalır. Hatta çoğu kez kontrolörlüğün hoşgörüsü dahi sorunları çözmeye yetmez ve yüklenici zor bir duruma düşer.

Bu bölüme giren riskler yeterli inceleme yapıldığında belirlenebilecek türdendir. Sadece proje, metraj ve keşiflerdeki eksik ve aksaklıkların belirlenmesi deneyim ve zaman ister. Diğer eksiklikler kolayca tespit edilebilir.

Yurtdışı ve dış kredili işlerde, risk konuları uluslararası sözleşmeye (FIDIC) göre ele alınır. Bu hususların teklif aşamasından itibaren titizlikle izlenmesi gerekir.

Sözleşme ve içeriği ile ilgili risk çalşmalarının sadece teklif aşamasında ele alınması yeterli değildir. Konular üzerinde tüm işin yapım sürecinde görevlendirilecek teknik elemanlar tarafından inceleme ve irdeleme yapılması gerekir. Bu tür çalışmalar, olası risklerin etkilerini hafifletebileceği gibi çoğu kez gerektiğinde süre uzatımının sağlanmasına ve ek gelir (claim) kaynaklarının yaratılmasına yardımcı olur.