İnşaatlarda Araç – Makine – Tesis Maliyetlerinin Belirlenmesi

Araç – Makine – Tesis Maliyetleri işin yürümesi için gerekli olan; şantiye yönetim binası, depo binaları, işçi barınakları, makine parkı vb. geçici yapılarla birlikte, kreyn, forklift, kamyon gibi makine ve araçların bakım-onarım maliyetleriyle, küçük aletlerin satın alınmasıyla ortaya çıkan maliyetlerdir.

Araç-makine ile ilgili aşınma payı maliyetleri ve bu alana yapılan yatırımdan doğan kuramsal maliyetler bu grupta yer almaz.

Genel olarak inşaat yapımında kullanılan makineler kullanılış durumlarına göre; makine parkı ve donanım olarak ikiye ayrılmaktadır.

Makine Parkı; hareket yeteneği olmayan bir yerde sabit olarak duran, yeni bir yerde kullanılabilmesi için sökülüp yeniden kurulması gereken makinelerdir. Yüksek yapıların inşaatında kullanılan sabit vinçler örnek olarak verilebilir. Donanım (ekipman) ise, hareket yeteneğine sahip olan, çalıştırıldığı yerden başka bir yere götürülmesi gerektiğinde herhangi bir araca ihtiyacı olmayan makinelerdir. Kamyon, kepçe, forklift, v.b. makineler buna örnek olarak verilebilir.

Büyük şantiyelerde bazı malzemelerin birleşimleri ile elde edilen bileşenlerin ulaşım, bölgesel, v.b. maliyeti etkileyen problemleri nedeniyle şantiyede üretimleri söz konusu olduğu zaman tesisler kurulmaktadır. (Beton santralleri) Bu tesislere ait maliyetler ise bu gruba girmektedir. Tüm bunlara ek olarak şantiye yönetim binaları, işçi barınakları ve depo binalarının yapımından doğan maliyetler de bu gruba girmektedir. Bu tesisler işletme merkezlerinden ve şehir merkezlerinden uzaklaşıldıkça daha kompleks yapılar halini almaktadır. Dolasıyla tesisler ne kadar büyürse maliyetleride o kadar artacaktır. Birçok işletme makine parkı ve ekipman maliyetlerini beraber hesaplamaktadırlar. Oysa makine parkı maliyetinin sökülmesi, kurulması, sökülüp kurulma işçiliği, nakliyesi gibi ek maliyetler gerektirdiği bilinmelidir. Bu nedenle makine parkı ve ekipman maliyeti için çalıştırma maliyeti diye adlandırabileceğimiz bir kavram ortaya çıkmaktadır.

Çalıştırma maliyeti; çalışma maliyeti, makinenin kullanılabilmesi için zorunlu olarak ödenen maliyetlerdir. Bunlar: Benzin ve yağ maliyeti, taşıma maliyeti, periyodik tamir-bakımların dışında kalan tamir maliyetleri, operatörlere ödenen ücretlerdir. Makine parkı ve donanım maliyetinin net olarak hesaplanabilmesi için makine ve donanımının hangi işte, ne kadar süreyle, hangi dönemlerde kullanıldığı kaydedilmeli ve bu kayıtlar esas alınarak maliyetlerin  denetimi yapılmalıdır. Bu tür bir denetim yapılmaması halinde makineler kontrol dışı çalıştırılabilmekte ve maliyet artmaktadır.