Kule Vinç Nedir? Çeşitleri Kurulması Sökülmesi ve Parçaları

1.Kule Vinç

Kullanım alanı inşaat mühendislerine, tasarımı makine mühendislerine ait olan kule vinçler inşaat sektöründe çok önemli bir yere sahiptir. Kule vinçler basit bir sisteme da sahip olsa yıllarca süren projelerde önemli hale gelmiş, taşıyıcı işçilerin kaldırma işlemlerini daha az maliyetle ve güvenli bir şekilde yapmayı başarmıştır.

Kolayca temin edilen kule vinçler parçalar halinde şantiye alanına getirilip tek tek birleştirilerek çalışır hale getirilmektedir.  Çok sayıda binanın yapıldığı tek bir bölgede bir kule vinç bile yeterli olmakta, aşılması zor yolların ve ağır yüklerin taşınmasında büyük fayda sağlamaktadır.

Kule vinçler radyo istasyonuna benzeyen büyük bir direği ve bom adı verilen raylı sistemi olan yükü kaldıran yatay bir sistemden meydana gelmektedir. Bom yatay olarak kule vinç gövdesine yerleştirilirken bomun kuyruk kısmına beton ağırlıklar koyularak uzun kısım için denge oluşturulmaktadır. Bom üzerindeki yük alımı kapasitesi gövdeden uzaklaştıkça azalmaktadır. Kule vincin en uzak uçtaki kaldıracağı yük 1 tonu kesinlikle geçemez. Kule vinçler aşırı rüzgârlı havalarda kullanılmamalıdır. Şaryo yardımıyla bom üzerinde ileri geri hareket eden sistem, ağır parçaları gövdeye yakın yerlerde, daha hafif parçaları gövdeye uzak yerlerde kaldırmaktadır.

2.Kule Vincin Hareketleri

3.Kule Vinç Parçaları

1) Kol (Bom) -2) Kol bağlantısı (Gergi Demiri)-3) Karşı kol (Kuyruk)-4) Karşı kol bağlantısı (Kuyruk Gergi Demiri)-5) Gergi direği (Kule Tepesi)-6) Kabin direği -7) Döner platform-8) Çember dişli-9) Çember dişli desteği-10) Kule (Gövde) (Mast)-11) Kule destekleri -12) Ana şasi-13) Tekerlek grubu -14) Araba -15) Kaldırma halatı -16 )Kanca bloğu-17) Kanca-18) Karşı ağırlık (Kuyruk Denge Ağırlığı)-19) Araba yürütme mekanizması-20) Araba yürütme halatı-21) Döndürme Mekanizması (Dönüş Grubu)-22) Kaldırma vinci-23) Elektrik kumanda kabini-24) Kabin-25) Ana ağırlık-26) Temel-27) Temel bağlantısı (Ankraj)-28) Ana şasi-29) Ayak blokları-30) Dönme ekseni

4.Kule Vinç Çeşitleri

Kule vinçler; kule yapılarına, vinç kollarına ve kuruldukları zemin yapılarına göre sınıflandırılmaktadırlar.

4.1.Kule Yapılarına Göre Vinç Çeşitleri

Kule vinçlerin bazıları sabit bazıları ise dönebilen sisteme sahiptir. Sabit kule vinçte kule tepesinde dönen halka düşey mesafede dönme işlemini gerçekleştirmektedir. Dönebilen sistemlerde ise bu halka kule gövdenin altında yer alır. Ayrıca kule vinçler tek kuleli, iç ve dış kuleli ve teleskopik kuleli olmak üzerede sınıflandırılırlar.

4.2.Kollarına Göre Kule Vinç Çeşitleri

Kule vinç kolları hareket kabiliyeti olarak farklılıklar gösterir. Bazıları yatay doğrultuda hareket etmekte, bazıları ise dikey doğrultudadır. Dikey doğrultudaki vinçlere orsa vinç kolu da denilmektedir. Bazı kule vinçler ise eklemli bir yapıya sahiptir.

4.3.Bulundukları Zemine Göre Kule Vinç Çeşitleri

Kule vinçler zemin yapılarına göre mobil ünitelere, sabit tabanlı ve raya sabitlenmiş şekilde sınıflandırılmaktadır. Sabit tabanlı kule vinçler beton malzeme içine koyulan ve daha sonra kullanılmayacak kule parçalarına sabitlenmektedirler. Zemini beton olan tekerleksiz kendine ait bir tabana ankrajlanıp sabitlenir. Sabit tabanlı vinçlerde ayrıca yükselme özelliği de vardır. Yükselen tabanlı olan kule vinçler tırmanma çerçeveleri ve takozlar yardımıyla inşaat halindeki yapıyla birleştirilip desteklenmektedir. Yükseltme aparatının diğer adı da teleskoptur.

Taban kısmına ray sistemi düzeneği kurulur ve raya sabitlenen kule vinçlerde ray yolu kullanılarak hareket ettirilir. Mobil ünitelerde ise kule vinçler palet veya kamyon üzerine monte edilir.

5.Kule Vinç Kurulumu

“Kule Vinç Nasıl Kurulur?”

İnşaat sahası hazır olduğunda kule vinç sahaya getirilir ve teknik ekip tarafından kurma hazırlıkları yapılır. Geniş, boş bir alanda ve başka çalışmanın yapılmayacağı bir zamanda çalışmalar başlar. Kule vinç kurulumu kusursuz bir ekip ve ciddi bir çalışma gerektirir. Bu çalışmanın aşamaları aşağıdaki gibidir:

• Kule vinç parçalar halinde sahaya getirilir, mobil vinç ile montaj yapılacak yere indirilir.
• Kurulacak vincin üreticisi tarafından belirlenen standartlara uygun betonarme zemin hazırlanır.
• Hazırlanan betonarmeye mekanik bağlantılar yapılır ve gerekli cıvata somun bağlantıları standartlara uygun tork değerleriyle sıkılıp vinç gövdesi oluşturulur.
• Taban çerçeveye model, marka ve miktarında değişiklik gösteren beton taban ağırlıklar yerleştirilir.
• Farklı uzunluklardaki modüller teker teker mobil vinç ile üst üste yerleştirilecek, her modülde dört köşe olacak şekilde ikişer adet cıvata somun bağlantıları olacak ve bunlar uygun tork değerleriyle sabitlenecektir.
• Teleskop adı verilen ve vincin kendi kendine yükselmesini sağlayan sistem ana gövde üzerine montajı yapılarak sabitlenecektir. İlerleyen zamanda bina yüksekliğine bağlı olarak modüller teleskop yardımıyla vince eklenecek ve kademeli olarak vinçte yükselme sağlanacaktır. Belli bir yükseklikten sonra vincin salınım yapma ihtimali de göz önüne alınarak kule vinç ile inşaat yapısı arasında vinç-bina bağlantı kolonları yapılacaktır.
• Gövde üzerine dönüş sistemi, kule ve kabin tepesi mobil vincinde yardımıyla yerleştirilmektedir.
• Kuyruk olarak adlandırılan denge ağırlıkları ve halat tamburunun bulunduğu kısım yine mobil vinç yardımıyla ana gövdeye sabitlenmeli, kule tepesinden kuyruk bitimine uzanan gergi demiri pimler yardımıyla bağlanmalı ve kuyruk tamamen gövdenin taşımasına bırakılmalıdır.
• Bom kısmı montajına geçmeden evvel bir adet beton ağırlık mobil vinç yardımıyla kuyruk kısmına yerleştirilmelidir.
• Bom’a ait parçalar zeminde birleştirilmeli yekpare halde mobil vinç yardımıyla yukarıya taşınmalı ve sabitlenmelidir.
• Bom bağlantısı sonrası kule vinç kapasitesine göre beton ağırlıklar kuyruğa eklenmeli ve gerekli denge sağlanmalıdır.
• Beton ağırlıklar mobil vinç yardımıyla taşınmalıdır.
• Kule vince ait elektrik ve topraklama bağlantıları sorumlu teknik ekip tarafında yapılmalı ve motor çalışır hale getirilmelidir.
• Bom üzerine monte edilen kanca sistemi kuyruk kısımda bulunan tambur ile hareket eden halata bağlanmalı kanca hareketli hale getirilmelidir.
• Kumanda kabinindeki uyarı işaretleri, sinyaller, göstergeler, vincin kapasitesine göre belirlenen kaldırma limitleri, taşıma limitleri gibi sistemlerin çalışıp çalışmadığı mutlaka kontrol edilmelidir.
• Kule vincin en yüksek noktasına anemometre koyulup rüzgar hızı bilgileri alınmalı ve bu bilgiler operatör ekranından kontrol edilecek şekilde yansıtılmalıdır.
• Kule vinç tepesine uçakları uyarmak amaçlı kırmızı ışıklandırma sistemi yapılmalıdır.
• Kule vincin periyodik kontrolleri ve bakımları yapılmalıdır.
• Kullanılacak olan zincir, kanca halat, bez sapan gibi ekipmanlar kontrol edilmeli ve kule vincin çalışması başlamalıdır. (Nazlıoğlu, 2014)

6.Kule Vincin Sökülmesi

“Kule Vinç Nasıl Sökülür?”

Kule vinçler işi bitimi sonrası zaman kaybetmeden sahadan uzaklaştırılmalıdır. Yapılacak çalışmalar aşağıdaki gibidir:

• Söküm yapılacak bölgede başka çalışma olmamalı veya o bölgedeki işler geçici süreyle durdurulmalıdır.
• Kule vinç büyük parçalar bozulmayacak şekilde mobil vinç yardımıyla zemine indirilmelidir. İndirmeyi yapacak mobil vincin kapasitesi, bom uzunluğu, konumlanacağı yer önemlidir. Ayrıca kule vinç parçalarının indirileceği kısım önceden tespit edilmelidir.
• Yükseltmeli kule vinçler yeterli yükseklik seviyesine kadar kendi kendini alçaltmalı kalan kısımlar mobil vinç yardımıyla sökülmelidir.
• Kuyruk kısmında bulunan denge ağırlıkları üreticinin önerdiği sırayla sökülmeli ve mobil vinç yardımıyla indirilmelidir.
• Kuyruk kısmındaki tamburdan hareket edilen halat, bom üstündeki araba ve makara sistemi sökülmeli ve tambura sarılma işlemi yapılmalıdır.
• Mobil vinç ile bağlanan bom ve gergi bağlantıları pimleri sökülmeli, gövdeden ayrılmalı ve dikkatlice yere indirilmelidir.
• Kuyruk kısımdaki elektrik bağlantıları çıkarılmalı, kuyruk bağımsız hale gelmelidir. Sonrasında pimler ve gergi bağlantıları da sökülmeli ve mobil vinçle aşağıya indirilmelidir.
• Gövde kısmı üzerinde bulunan kule tepesi, kabin ve dönüş grubu sökülmeli sonrasında mobil vinç yardımıyla aşağıya indirilmelidir.
• Gövde kısmındaki modüller ve teleskop sırayla sökülerek yere inmesi sağlanmalıdır.
• Tabandaki ağırlıklar ve taban elemanının alınmasıyla da söküm işlemi sonlanmaktadır.
• Kule vinç parçaları bir sonraki sahaya gidecek veya başka projede kullanmak üzere bekletileceği stok sahasına taşımak üzere tırlara yüklenecektir.
• İşi biten mobil vincin sahadan uzaklaşmasıyla birlikte söküm işlemi sona erecektir.

Kaynak:Serdar ŞATIROĞLU-KULE VİNÇLERİN KURULUM VE SÖKÜM İŞLERİNDE İŞ GÜVENLİĞİ RİSKLERİ VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ: İSTANBUL 3. HAVALİMANI İNŞAATI