Minarenin Bölümleri-Minarenin Yapısı

Minareyi oluşturan bölümler, birçok yapı türünden farklı karakteristik yapısal özellikler taşımaktadır. Bir minare aşağıdan yukarıya doğru incelendiğinden sırasıyla;

• temel,
• merdiven,
• kürsü (kaide),
• küp (pabuç),
• gövde, şerefe,
• petek,
• külah,
• âlem olmak üzere dokuz bölümden oluşmaktadır.

Minareler, farklı kültürlerde ve farklı zamanlarda değişik malzemelerle farklı formlarda yapılmış olsada, günümüze kadar aynı işlev üzerine gelmiştir.

Alem

Genellikle kurşun ve bakırdan yapılan minarelerin en tepesinde bulunan, islamın sembolü hilal şeklindeki süsleme amaçlı kullanılan minare elemanıdır.

Külah

Bir nevi minarenin çatısı olan, peteğin hemen üstündeki kısımdır. Yığma olarak yapılan minarelerde bu kısım taştan, tuğladan oluşturuluyordu. Günümüzde yapılan betonarme minarelerin birçoğunda kalıp işçiliğini zor olmasından ve betona külah şeklini vermenin zor olmasından dolayı ahşap karkas üzerine kurşun kaplama tarzındaki külahlar yapılmaya başlanmıştır. Genellikle yerde imal edildikten sonra bir bütün olarak minarenin tepesine koyulmaktadır.

Petek

Minarenin son şerefesiyle külah kısmının arasında kalan kısımdır. Yığma minarelerde iç çapı normal gövdesine göre dar olsada betonarme minarelerde genellikle gövde çapı ile aynı olmaktadır.

Şeref

Geçmişte müezzinlerin ezan okumak için kullandıkları, kapısı olan ve genellikle 40-50 cm arası genişliğe sahip balkon şeklindeki kısımdır. Günümüzde ezan okumak amacı için kullanılmamaktadır.

Gövde

Şerefe ile küp (pabuç) arasında kalan kısımdır. Selçuklu dönemlerinde kullanılan malzemelerden dolayı sekizgen veya onaltıgen şeklinde inşa edilmekteydi. Günümüzde betonarme şekilinde inşa edilen minarelere çokgen ve dairesel şekiller verilmektedir. Yığma olarak yapılan minarelerde gövde yukarıya doğru incelirken, betonarme olarak inşa edilen minarelerde gövde kısmı tepe noktasına kadar aynı genişlikte çıkmaktadır.

Küp (Pabuç)

Minarenin kürsü (kaide) kısmı ile gövde kısmını birbirne bağlayan bölgedir. Küp kısmı, geniş çaplı kesiti daha dar bir kesite bağladığı için giderek azalan kesite sahiptir. Bu nedenden dolayı yapısal olarak minarenin en kritik bölgesidir.

Kürsü (Kaide)

Minarenin temel üstü ile küp arasında kalan ve giriş kapısının bulunduğu bölgedir. Genellikle onikigen, sekizgen ve kare kesitlere sahiptir. Minarenin diğer bölümlerine göre daha geniş kesitlere sahiptir.

Merdiven

Merdivenler, minarenin kürsü (kaide) kısmından başlayarak şerefelere ulaşmak için kullanılan, gövde içerisindeki spiral şeklindeki elemanlardır. Yığma minarelerdeki yapım şekli ile betonarme minarelerdeki yapım şekli çok farklıdır. Yığma minarelerde, merdivenler ana gövdenin taşıyıcı elemanlarından bir kısmını oluşturmaktadır. Daha önceki yapılan yığma minareler üzerindeki araştırmalar sonucunda merdivenlerin yığma minarelerin yapısal davranışı üzerine etkisinin büyük olduğu göstermiştir.

KAYNAK: MUHAMMED AHMET OĞUZHANOĞLU-BETONARME MİNARELERİN DOĞRUSAL OLMAYAN MODELLEMESİ VE DİNAMİK ANALİZİ