Rutubet Neden Oluşur? Nasıl Önlenir?

Havanın içinde buhar halinde bulunan su, sıcaklığa bağlı olarak kendisini hissettirir ve bu su günlük hayatımızda “rutubet” olarak adlandırdığımız husus ile yakından ilgilidir. İnsanların barınması için binaların çoğunda bağıl “nem oranı” %30 ile %50 arasındaki bölge içerisindedir. Havadaki su buharının, yapı üzerinde “rutubet” oluşturması için, bir yüzeyde veya yapı elemanı içinde su haline dönüşmesi gerekmektedir. Bu havadaki nemin, su haline dönüşmesi terleme ve yoğuşma ile meydana gelmektedir.

Suyun varlığı yoğuşmaya, çatı ve pencere akmalarına, zeminden kılcal akışa veya bunların birkaçının oluşmasına neden olabilir.

Terleme ve Yoğuşma Nedir?

Terleme: Havanın içindeki su buharının temas ettiği yüzeyin sıcaklığı, yoğuşma noktası sıcaklığının altına düştüğü zaman yüzeyde “terleme” -su zerrecikleri birikintisi- başlar. Kısaca su buharının yapı elemanlarının yüzeyinde yoğuşmasına terleme denir. Yeterli bir ısı yalıtımı yapıldığında bu olay rahatlıkla önlenebilir. (Isı Yalıtım Malzemeleri)

Yoğuşma: Yapı elemanlarının içinde meydana gelen, ilk oluşumda göz ile farkedilmeyen su birikimidir. Eğer bu su birikimi zamanla kuruyabiliyor veya yapı elemanı bünyesinden fiziksel olaylar sonucu atılabiliyorsa bir tehlike arz etmez. Yapıların dış ortama bakan duvar ve pencerelerinin iç yüzeylerinde soğuk günlerde yoğuşma olabilmektedir. Bu olgu hem yapı elemanına verdiği zarar hem de konfor açısından sakınca oluşturmaktadır.

Yapının toprak üzerindeki kısımlarının olduğu kadar, toprak altında kalan bölümlerinin de, özellikle nem ve su gibi etkilere karşı korunması gerekir.

Rutubetin Zararları Nelerdir?

“Yapılarda oluşan nem ve rutubet” hem yapıya hem de insan sağlığına önemli etkilerde bulunmaktadır.

-Mutfak ve banyoların dış duvar tarafındaki tavan-duvar köşelerinde önceleri nemlenme, arkasından küflenme ve daha sonra da kararma oluşur. Küflenme ve kararmayı yapan, yüksek nisbi nemlilikte yaşayabilen küçük bakterilerdir. Bakteri, küf ve mantarların ortaya çıkması, bu mekanlarda yaşayan insanlarda hastalıklara neden olabilmektedir.

-Ortaya çıkan kötü görünüm ve rutubet kokusu rahatsızlık vericidir,

-Malzemeler bünyelerinde su tuttuğunda, ısı yalıtım özelliklerinin düşmesine neden olmaktadır,

-Malzemelerin içeriğindeki su, donma ve çözünme olayları sonucunda, kabarma, çatlama ve dökülme gibi yapısal bozukluklara neden olur.

-Suyun bünyesindeki tuz ve diğer maddeler, aşındırıcı etkiler yaratmaktadır,

-Yapılarda nem; küf, mantar, bakteri vb. mikrobiyolojik aktivitelerin oluşmasına sebep olmaktadır. Bu aktiviteler ortamın hava kalitesini olumsuz etkilemekte ve insan sağlığını tehdit etmektedir.

Tüm bu etkiler, hem yapının, hem yapıda yaşayan insanların sağlığını olumsuz yönde etkilerken, yapının ekonomik değerini ve kullanım ömrünü düşürmektedir.

Hiç banyo yapılmayan, yemek pişmeyen bir mekan olan yatak odalarında dahi nem, ev halkını tedirgin eden bir rol oynayarak yaşam konforunu olumsuz yönde etkiliyebilir. İnsan uyurken ve hiç bir iş yapmazken dahi çevresindeki havaya su buharı verir. Pencereleri sıkıca kapatılmış yatak odasında akşamdan sabaha kadar insanın yaydığı nisbi nemliliğin artması kaçınılmazdır.

Aşın neme maruz malzemeler, fiziksel değişmelerin (donma neticesi dökülmeler), kimyasal değişmelerin (paslanma) veya biyolojik değişmelerin (ahşabın çürümesi) neden olduğu tersinir performans eksikliği veya tersinmez bozukluklar gösterebilir.

Rutubet Nasıl Önlenir?

-Ortaya çıkan nem, rutubet veya su sızıntısının kaynağının bulunması, rutubetin önlenmesi açısından atılması gereken ilk adımdır. Bu amaçla rutubetin yoğunlaştığı noktalarda öncelikle gözle görünen bir hasarın ya da sızıntının olup olmadığı belirlenmeli ve varsa öncelikle bu su kaynaklarına müdahale edilmelidir. Kaynağın bulunamadığı durumlarda profesyonel destek alınmalı ve riskli bölgeler ya da tesisat alanlarında gerekli sıyırma veya kırma işlemlerine başvurulmalıdır.

-Dış duvar iç yüzey sıcaklığı, odanın rutubet değerine karşı gelen çiğ noktası sıcaklık değerinin altına düştüğünde yoğuşma başlamaktadır. Rutubeti önlemek için mekanları havalandırmak veya duvar iç yüzey sıcaklığını çiğ noktası sıcaklık değerinin üzerinde tutmak gerekmektedir.

-Evin başarılı bir şekilde havalandırılması ve iklimlendirilebilmesi için ısıtma/soğutma/klimalandırma uzmanlarından danışmanlık alınabilir.

-Hacim içindeki rutubet miktarı (bağıl nem) azaltılmalıdır, (örneğin iyi bir havalandırma temini ile) Ayrıca ev içerisinde çamaşır kurutmak ya da çok fazla bitki bulundurmanın da ortamdaki nemi arttıracağı unutulmamalıdır.

-Yoğuşmaya karşı ilk savunma ısı yalıtımlı ve sızdırmaz konstrüksiyon ile bina yapısı içerisinde nemli havanın kontrolüdür. Yapı elemanları; ısı geçişine izin vermemeli fakat buhar difuzyonuna müsaade etmelidir. Bu amaçla; rutubet giderici; küf önleyiciler, nem alıcılar ile ortamdaki nem miktarına hakim olmanıza olanak sağlayan nem ölçücü aletler ve nem sensörleri kullanılabilir.

–Küf ve mantar oluşumunu önleyen duvar boyaları, nem tutmayan, rutubet oluşturmayan, anti-bakteriyel ve anti-fungal özellikli duvar boyaları tercih edilmelidir.

-Camyünü ve taşyünü gibi mineral yünler nefes alan malzemeler oldukları için bünyelerinde yoğuşma sonucu biriken suyu kuruma mevsiminde buharlaşma yoluyla tekrar dışarı verebilmektedirler. Binalarda ısıl konforu sağlaması ve uzun vadede sağlayacağı ekonomik kazanç ve yangın güvenliği nedeniyle mineral yünlü tuğla duvarlar tercih edilebilir. Strafor tipi malzemeler ancak buhar kesici tabaka ile birlikte kullanılmalıdır. Su geçirmez dış cephe kaplamaları ve dış cephe yalıtım sistemleri yapıların ısı geçişlerinde olduğu kadar nem ile olan mücadelerinde de oldukça etkilidir.

 

-Yapı bodrum katı olarak inşa edilsin veya edilmesin, yapının, toprakla veya zeminle temas eden bütün bölümlerinin, nem ve su etkileri ile olan ilişkisinin kesilerek, dış etkilerle meydana gelebilecek olası hasarlardan korunumu sağlanmalı ve yapının değerinin ve konfor şartlarının düşerek, kullanılmaz hale gelmesi önlenmelidir.

-Yapı elemanlarındaki doğrudan su geçişine izin veren çatlaklar, boşluklar ve hasarlar tamir edilerek suyun yapıya nüfus etmesi önlenmelidir.

-Yapıdaki su tesisat elemanlarının olası kaçak, sızdırma ya da meydana gelebilecekdiğer hasarlar önlenmeli, sık sık bu elemanların kontrolleri yapılmalıdır. Geçmişte yaygın olarak kullanılan demir su boruları hareketlere karşı fazla duyarlı ve ek yerlerinden hasar almaya elverişlidir. Özellikle eski ve paslanmış bu su borularının bulunduğu tesisatlardan en kısa sürede kurtulmak ve yeni tesisat döşemek sadece rutubet yönetimi değil, tesisatların kullanılabilirliği ve yapının sağlığı açısından oldukçe önemlidir.

Evdeki Rutubeti Önlemek ve Gidermek

Evdeki rutubeti önlemek ve gidermek için yapılacak çalışmalar istenmeyen ya da gereksiz maliyetler olarak görülebilmektedir. Fakat özellikle yapıların üretim ve inşa süreçlerinde yapılacak işlemler, daha sonra tadilat ya da geliştirmelerle sağlanacak katkıdan çok daha faydalı ve düşük maliyetli olacaktır. Dolayısıyla yapı projelendirme ve inşa aşamalarında ısı ve su yalıtımı, nem ve rutubet yönetimi gibi konular üzerinde hassasiyetle durulmalı ve bu konuların hem yapının hem de yapı içerisinde hayatını sürdürecek olan bireylerin sağlığına etkileri unutulmamalıdır.