Slake Durabilite Deneyi – Suda Dağılma Dayanımı Deneyi

Diğer adı ‘’Suda Dağılma Dayanımı Deneyi’’ olan “Slake Durabilite Deneyi”, kayaç ve agregaların ıslanma-kurulanma, donma çözülme, sıcaklık vb. etkenlerle numunenin iç yapısında oluşacak bozulmaları önceden tahmin etmeye yardımcı olur.

Suda dağılmaya karşı duraylılık indeksi kayaçların arazi ortamındaki atmosfer olaylarına bağlı gelişen, ıslanma ve kuruma gibi süreçlerin etkisiyle meydana gelen parçalanma ve dağılmanın kayaç dayanımını etkileyecek davranışlarını laboratuvar ortamında belirlemek ve tanımlamak için yapılan deneydir. Kayaçların suda dağılmaya karşı duraylılık indeksi kaya kütlesi ve kaya malzemesi davranışının ortaya konması açısından önemli bir özelliktir.

Slake Durabilite Deneyi ASTM D4644-87 standardına uygun olarak yapılmaktadır. Agrega tane boyutunun 3 mm’ yi geçmemesi gerekir. Suda Dağılma Dayanımı Deneyinde 12.50 mm’ lik eleklerin üstünde kalan agregalar kullanılır. Deneye başlamadan önce temiz ve kuru şartlarda bulunan sağ ve sol tambur tartılarak not edilir (C). Agregaların toplam ağırlığı 450-550 g olacak şekilde 110 ° C etüvde kurutulur ve tamburlara yerleştirilerek. Tambur ve agrega numunelerinin ağırlığı A olarak not edilir. Tamburlar su tankına sağ ve sol kuralına göre yerleştirilerek su tanklarına saf su eklenir. Cihaz 10 dakika süreyle çalıştırılır. Süre bittikten sonra tanklar dikkatli bir şekilde çıkarılır ve etüvde kurutulur. Kurutulan tamburlar tekrar ölçülerek B olarak not edilir. Slake durabilite katsayısı yani Id aşağıdaki denklem yardımıyla hesaplanır.

Id=(B-C)/(A-C)

Id: Slake durabilite katsayısı
A: Deney öncesi tambur + agrega ağırlığı
B: Deney sonrası tambur + agrega ağırlığı
C: Tambur ağırlığı

Slake Durabilite Deneyi deneyinde kullanılan cihaz aşağıdaki şekildedir.

Slake durabilite katsayısı Gamble’nin 1971’de oluşturduğu tabloya göre sınıflandırılmaktadır. Aşağıdaki çizelgede suda dağılma dayanımı sınıflandırılması gösterilmektedir.

Suda Dağılmaya Karşı Duraylılık İndeksi (SDI) Testi Chandra (1970) tarafından önerilmiş ve sonra Franklin ve Chandra (1972) tarafından geliştirilmiştir. Bu test ISRM (the International Society for Rock Mechanics) tarafından 1981 yılında kaya mekaniğinde yapılması önerilen testlerden biri olarak yer almış, ASTM (The American Society of Testing and Materials) tarafından da 1990 yılında standartlaştırılmıştır.

Slake Durabilite Deneyinin amacı, genellikle kil içeren kayaların ıslanma ve kuruma çevrimi ile aşınmaya ve ayrılıp suda dağılmaya karşı direncini gösteren bir indeks değeri belirlemektir. Belirlenen bu indeks değeri açık ocak veya dekapaj ile ilgili stabilite problemlerinde ve yer altı açıklıklarındaki dayanım azalmalarında kullanılabilmektedir.

Kaynaklar:Yaşar KESER-SUDA DAĞILMAYA KARŞI DURAYLILIK INDEKSI DENEYİNDE EŞDEĞER BOYUTLU KÜRESEL ÖRNEKLERİN SAKLANMA KOŞULLARININ DENEY SONUÇLARI ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNİN ARAŞTIRILMASI 
Nur Erdem AKGÜL ŞEKER-BİTÜMLÜ SICAK KARIŞIMLARIN FARKLI İKLİM ŞARTLARINDA BOZULMASINA FİLLER ETKİSİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ