Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği-B1 Komşu Katlar Arası Dayanım Düzensizliği (Zayıf Kat):

Genellikle binaların zemin ve giriş katlarında, dükkan, mağaza, vb. ticari amaçlar doğrultusunda bölme duvarlar yapılmaz. Bu da ilgili katın yanal ötelenmeler bakımından diğer katlara nazaran önemli ölçüde zayıf kalmasınsa sebep olur. Geçmiş depremlerde yaşanan hasarlar ele alındığında genelde tipik olarak zemin kat dolgu duvarların üst katlara nazaran daha az olduğunda veya hiç olmadığında zemin katta büyük hasarların oluştuğunu görürüz. Duvarların zemin katta yatay deplasmanlara karşı direnç sağlayamaması bu katları zayıf kat olarak ortaya çıkarır.

Betonarme binalarda, birbirine dik iki deprem doğrultusunun herhangi birinde, herhangi bir kattaki toplam etkili kesme alanı’nın, bir üst kattaki toplam etkili kesme alanı’na oranı olarak tanımlanan Dayanım Düzensizliği Katsayısı η_ci ‘nin 0.80’den küçük olması durumu B1 Komşu Katlar Arası Dayanım Düzensizliği (Zayıf Kat Düzensizliği) olarak adlandırılır.

η_ci=(∑A_e)_i/(∑A_e)_i+1<0.8

Burada η_ci =Dayanım düzensizliği katsayısı,

∑A_e=Herhangi bir katta, gözönüne alınan deprem doğrultusunda etkili kesme alanıdır.

∑A_e=∑A_w+∑A_g+0.15 ∑A_k Şeklinde hesaplanmaktadır.

∑A_w=Kolon enkesiti etkin gövde alanı (depreme dik doğrultudaki kolon çıkıntılarının alanı hariç)

∑A_g= Herhangi bir katta, gözönüne alınan deprem doğrultusuna paralel doğrultuda perde olarak çalışan taşıyıcı sistem elemanlarının enkesit alanlarının toplamı,

∑A_k=Herhangi bir katta, gözönüne alınan deprem doğrultusuna paralel kargir dolgu duvar alanlarının (kapı ve pencere boşlukları hariç) toplamıdır.

Yani ilgili deprem doğrultusundaki toplam kesme alanı; kolon etkin gövde alanları, aynı yöndeki perde enkesit alanları ile deprem doğrultusundaki duvar alanlarının %15’inin toplamına eşittir.

Bu tür düzensizliğin bulunduğu binalarda, göz önüne alınan i’inci kattaki dolgu duvarı alanları toplamı bir üst kattakine göre fazla ise η_ci‘nin hesabında dolgu duvarları gözönüne alınmayacaktır. η_ci‘nin en küçük olarak kat dikkate alınarak 0.6≤η_ci<0.80 aralığında Bina Taşıyıcı Sistemleri için Taşıyıcı Sistem Davranış Katsayısı, Dayanım Fazlalığı Katsayısı ve İzin Verilen Bina Yükseklik Sınıfları tablosunda verilen taşıyıcı sistem davranışı katsayısı (R), 1.25(η_ci)_min değeri ile çarpılarak her iki deprem doğrultusunda da binanın tümüne uygulanacaktır. ancak hiçbir zaman η_ci<0.6 olmayacaktır. Aksi durumda zayıf katın dayanımı ve rijitliği artırılarak deprem hesabı tekrarlanacaktır.

B1 Zayıf kat düzensizliği ile B2 Yumuşak kat düzensizliği genelde birbirlerine karıştırılır.

“Zayıf kat ile yumuşak kat arasındaki fark nedir?” diye soracak olursak;

B1 zayıf kat düzensizliği katlardaki kolon, perde ve duvarların kesme alanları toplamı oranları ile ilgiliyken yumuşak kat binanın katlarının göreli kat ötelemelerinin oranı ile ilgilidir.