Vermikülit Nedir? Kullanım Alanları Nelerdir?

Vermikülit

Vermikülit, mineralojik anlamda yalnız başına ayrı bir grubu ifade eder. Ayrıca endüstriyel anlamda genleşebilme yapısı itibari ile bütün mika grubu minerallerini de içeren genel bir kavram olarak nitelendirilebilir. Vermikülit kavramını alüminyum, sulu magnezyum, alüminyum veya demir silikat şeklinde isimlendirilebilir. Vermikülitin türlere ayrılması tabiatta oluşumuna ve içinde yer aldığı çevreye göre 4 farklı türe ayrılmıştır.

Vermikülitin Kullanım Alanları

Tabii “vermikülitin kullanım alanları” kısıtlı iken işlemlerden geçilmiş vermikülitin, özellikle ısı yalıtımlı malzemeler üretilmek suretiyle geniş kullanım alanları mevcuttur. 1950’li senelere dek vermikülit yalnız inşaat dalında ısı yalıtım özelliğiyle dolgu malzemesi ve blok olarak kullanılırken, hafif agregalar halinde sıva ve alçılarda kullanılmıştır. 1950’li senelerde vermikülitin fiziksel ve kimyasal niteliğinin araştırılması ile vermikülitin öteki mahallerde değerlendirilebileceği ortaya çıkmıştır.

Vermikülit ısıya dayanıklı yalıtım maddesi olarak yalıtıcı tuğla-blok yanma haznesi, boru kaplamasında kullanılır. Genleşmiş özellikli vermikülitin ince taneleri tarımda ve seracılıkta bol tüketilir. Vermikülit Portland çimentosuyla karıştırıldığında hafif nitelikli izolasyon betonu üretilip döşeme ve diğer yapı elemanlarında kullanılabilir.

Bir malzeme yüksek sıcaklığa maruz kaldığında boşluklu yapısından ve bünyesinde bulunan sudan dolayı mevcut suyun buharlaşması ve arka yüzeye ilerlemesi suretiyle ısı enerjisinin bir bölümünü bu sayede harcayıp yangının kolayca ilerlemesini engellemektedir. Bünyedeki mevcut su tükendikten sonra arka yüzeydeki sıcaklık artışı daha fazla olduğundan dolayı su tutucu özelliği bulunan vermikülit gibi katkılar kullanılmaktadır. (Perlit Nedir? Ham ve Genleştirilmiş Perlit Nedir?)

Maden Tetkik ve Arama (MTA) Genel Müdürlüğünce yapılan inceleme ve araştırmalar neticesinde iyi kaliteli 2.750.000 ton ve kalitesi düşük 2.475.000 ton işlenmemiş vermikülit cevheri tespit ve rapor edilmiştir. Vermikülit içerikli malzemeler, barındırdığı boşluk miktarı fazlalığından dolayı hafif olurlar. Bu da enerji tasarrufu demektir. Binalarda yazın serinlemek, kışın ısınmak için harcanan enerji tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de kayda değer oranlardadır. Türkiye’de elektrik kullanan hane sayısı yaklaşık 25 milyon dolayındadır. Bu kadar fazla sayıda hane olduğuna göre ısı yalıtımlı ve hafif malzemelerin kullanılması ülke ekonomisi, enerji tasarrufu (yaklaşık 10 milyar dolar) enerjide bağımlılığının azaltılması yolunda önemli bir adım olacaktır

Vermikülitin Üretimi

Açık ocak işletmeciliği ile vermikülit üretimi yapılmaktadır. Vermikülit ocaklarına uzak olmayan alanlarda kurulan cevher zenginleştirme biriminde zenginleştirme işlemi yapılıp genleştirme prosesine tabi tutulur. Ocaktan alınan cevher birincil kırıcıdan geçilip yaş elek metoduyla harmanlama yapılır ve dallarına ayrılır. Harmanlama prosesi bittikten sonra konsantreler bir araya getirilir, kurutma işlemi yapılır ve ebatlarına ayrılarak genleştirme birimine iletilir. Genleşme biriminde, 900- 1000 oC sıcaklık altında 4-8 saniye bekletilir. Şok ısıya tabi tutulduktan sonra genleştirilir ancak genleşemeyen bölümler harmanlama ile diğerlerinden ayrılır. Daha sonra genleşen ürün paketlenerek sunulur. Türkiye’de vermikülit rezerv alanları; Sivas-Yıldızeli ve Malatya illerinde mevcuttur.

Genleştirilmiş Vermikülit

Vermikülit kalite, tenör ve miktar gibi önemli parametreler bakımından ekonomik sınırlar dahilinde ise cevher zenginleştirme ünitesinde gerekli zenginleştirme ve arkasından genleştirme işlemine tabi tutulur. Ocaktan çıkarılan cevher öncelikle primer kırıcıdan geçirilip daha sonra yaş elek yöntemi ile harmanlama yapılarak fraksiyonlarına ayrılır. Harmanlama işlemi bittikten sonra vermikülit konsantreleri toplanır, kurutulur ve boyutların göre ayrı genleştirme ünitelerine gönderilir. Genleşme ünitesinde, 900-1000 °C’de düşey fırınlarda 4-8 saniye bekletilerek ani ısı etkisiyle genleştirilir ve genleşmemiş kısımlar harmanlama ile genleşenlerden ayrılır. Elde edilen genleşmiş ürün, torbalanarak pazarlanmaya hazır hale getirilir.

Genleştirilmiş vermikülit tavan, duvar ve taban yalıtımında dolgu malzemesi olarak petrol rafinerileri, çimento fabrikaları ve güç santrallerinde sıklıkla kullanılır. Yapılarda, ateşe dayanıklı panel duvar ve beton duvar olarak kullanıldığı gibi ara duvar bölmeleri arasında ve dış cephelerde dolgu malzemesi olarak kışın su kaybını önlemede kullanılır. Ayrıca dolgu malzemesi olarak ve başka bağlayıcılar ile birlikte sıcak dökümlerin taşınmasında, erimiş metalin üzerinin örtülmesinde, erimiş malzemenin paketlenmesi ve taşınmasında, kimyasalların maddelerin taşınmasında kullanılan sıcak borular ve buhar borularının yalıtımında da genleştirilmiş vermikülit kullanılır.

Genleştirilmiş Vermikülitin Kullanım Alanları

• Gevşek yalıtım dolguları
• Seracılık ve bahçecilik
• Malzemelerin paketlenmesi
• Hayvan yemi olarak
• Yangına karşı koruyucu malzeme olarak
• Isı ve yüksek sıcaklık izolasyonu
• Hafif betonlar ve harçlar (Şekil 3.5)
• Vermikülit plakalar
• Sürtünme balataları
• Özel kaplama conta ve keçeler
• Yüzme havuzu astarları

KAYNAK:HAYRETTİN TOKAY-VERMİKÜLİT VE UÇUCU KÜL KATKILI GEOPOLİMER HARÇ ÜRETİLMESİ