Yağmur Suyu Toplama Sistemi Nedir? Örnek Sistemler ve Hesap

Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği’ne eklenen yeni bir madde ile artık 2000 m²’den büyük parsellerde yağmur suyu toplama sistemi projesi hazırlanması gerekmektedir. Ayrıca ilgili idarelere bu 2000 m² sınırının altındaki parsellere de yağmur suyu toplama sistemi istenmesi yetkisi verildi. Resmi Gazete’de yayınlanan ve  Yönetmeliğin 57 nci maddesinin yedinci fıkrasına eklenen  (a) bendi şu şekildedir;

“a) 2000 m²’den büyük parsellerde yapılacak yapılarda mekanik tesisat projesine; çatı yüzeyi yağmur sularının, tabii zemin altında tesis edilecek yağmursuyu toplama tankında toplanması, gerekmesi halinde filtre edilerek yeniden kullanılması amacıyla yağmursuyu toplama sistemi projesi de eklenir. İlgili idarelerce daha küçük parsellere ilişkin de zorunluluk getirilebilir. Yağmursuyu toplama tankı, parselin yan, arka veya parsel sınırına 3 m. den fazla yaklaşmamak kaydı ile ön bahçe zemini altında konumlandırılır. Toplama tankı tahliye hattı varsa yağmursuyu şebekesine bağlanır, atık su şebekesine bağlanamaz.”

Ruhsat projeleri için yeni bir konu olan bu yağmur suyu toplama ve depolama sistemleri nedir, ne değildir, niçin kullanılır, nereye inşa edilir gibi konuları inceleyelim.

Hangi Yapılarda Yağmur Suyu Toplama Sistemi Gereklidir?

Yağmur suları çatı alanı geniş olan binalar, hastaneler, fabrikalar, hava alanları, üniversite binaları vb. yapıların çatılarından toplanıp depolarda biriktirilebilir. Bu işlem için depo alanları gerekmektedir

Yönetmelik’e yalnızca bir paragraf ile getirilen bu yeniliğin uygulanması ile ilgili yapı türleri ve sınıfları için şu an yeterince detay bulunmamaktadır. Fakat yağmur suyunu toplayabilmek için gerekli ana kaynağın geniş alanlar/çatılar olması nedeniyle geniş yüzeyli parsellere öncelikli olarak zorunluluk getirilmiştir. Ayrıca yağış miktarlarının bölgelere göre farklılık göstermesi nedeniyle bölgesel uygulamalar için ilgili idarelere de düzenleme hakkı verilmiştir.

 

Yağmur Suyu Toplama Sistemi Nasıl Yapılır?

2017 yılında yayınlanan YAĞMURSUYU TOPLAMA, DEPOLAMA VE DEŞARJ SİSTEMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK ve ekinde yağmur toplama sistemleri hakkında detaylı bilgiler bulunmaktadır. Bu yönetmelik ve eklere aşağıdaki bağlantılardan ulaşabilirsiniz.

Yönetmelik;

Yağmursuyu Toplama, Depolama Ve Deşarj Sistemleri Hakkında Yönetmelik

Eki;

Yağmursuyu Kanalizasyon Sistemlerinin Etüt, Planlama ve Projelendirilmesine İlişkin Usul ve Esaslar

Örnek Yağmur Suyu Toplama Sistemleri

Yağmursuyu Kanalizasyon Sistemlerinin Etüt, Planlama ve Projelendirilmesine İlişkin Usul ve Esaslar’da yağmursuyu toplama sistemleri için aşağıdaki tipik örnekler verilmiştir.

Yağmur suyu toplama ve biriktirme projelerini de daha sonra buradan paylaşacağız…

Yağmur Suyu Toplama Sistemi Hesabı

(Eren, Aygün, Likos, & Damar, 2016)’nın çalışmasında yağmur toplama sistemi hesabı aşağıdaki şekilde yapılmıştır;

Çatı Yağmur Suyu Miktarı(m³)= Yağmur toplama alanı x yağış miktarı x çatı katsayısı x filtre etkinlik katsayısı.

Burada;

• Yağmur toplama alanı: Blokların çatı alanı,
• Yağış miktarı: Meteoroloji Genel Müdürlüğü tarafından belirlenen toplam yıllık yağış miktarı,
• Çatı katsayısı: Alman standartları tarafından DIN1989’da 0,8olarak belirtilen katsayıdır. Çatıya düşen bütün yağmurun geri dönüştürülemeyeceğini ifade etmektedir.
• Filtre etkinlik katsayısı: Alman standartları tarafındanDIN1989’da belirtilen katsayıdır (0,9). Çatıdan elde edilen yağmur suyunun, görünen katı maddelerden ayrıştırılması için geçirilen ilk filtrenin verimlilik katsayısıdır. Suyun bir miktarının buradan geçemeyeceği hesaplanarak verilen bir katsayıdır.

Dolayısıyla bu formül;

Çatı Yağmur Suyu Miktarı(m³)= Çatı alanı (m²)*0,9*0,8*Yağış miktarı (yıllık, mm)

şekline dönüştürülebilmektedir.

Yağmur Suyu Toplama Sistemi ile Ne Kadar Su Toplanabilir?

100 m² yüzey alanı için yağmur toplama hesabı;

	Yıllık Yağış Miktarı (mm)	100 m2 için yağış miktarı (ton)	Yıllık Toplanabilecek Miktar (ton) (Miktarx0,9x0,8)	1 Yılda Toplanan Su 5 kişilik Aileye Kaç Gün Yeter (5x150 L/gün)
Marmara Bölgesi	662.3	66.23	47.6856	63
Ege Bölgesi	592.2	59.22	42.6384	56
Akdeniz Bölgesi	666.5	66.65	47.988	63
İç Anadolu Bölgesi	406.5	40.65	29.268	39
Karadeniz Bölgesi	696.5	69.65	50.148	66
Doğu Anadolu Bölgesi	558.3	55.83	40.1976	53
Güneydoğu Anadolu Bölgesi	696.5	69.65	50.148	66

İllere göre yağış miktarlarını ise buradan öğrenebilirsiniz.

Meteoroloji Genel Müdürlüğü tarafından belirlenen yıllık toplam yağış miktarları şu şekildedir; (Resme tıklayarak büyütebilirsiniz.)

Toplanan Yağmur Sularının Kullanım Alanları

Sürdürülübilir yağmur suyu yönetimi açısından konut, kamu binaları ve üniverisitelerin çatı yüzey alanlarına gelen  yağmur sularının depolanabilmesi büyük önem arz etmektedir.

Yağmur sularıyla depolara gelecek yaprak, kum gibi kirleticiler için filtre sistemi gerekmektedir. Yağmur suyunun ev şebekesine verildiği durumlarda, tuvalet rezervuarı ve çamaşır makinesine giden su hatlarına buradan su sağlanabilmektedir.

Tuvalet rezervuarı evsel tüketimin %30’una , çamaşır yıkama ise %12’sine karşılık gelmektedir. Tanklarda biriken yağmur suyu araba yıkamada, peyzaj ve bahçe sulamalarında da kullanılabilmektedir.

Tanklarda toplanan yağmur sularının kalitesinin iyi olması için teknik standartlara uygun tank kullanılmalıdır. Tankların tasarımı ve yapısındaki hatalar, yağmur sularının düşük kalitede olmasına neden olmaktadır.

Yağmur Suyu Toplama ve Depolamanın Avantajları

• Projenin büyüklüğüne bağlı olmakla birlikte bu sistemlerin yatırım ve işletme maliyeti genelde düşüktür.
• Yağmur suyu toplama sistemlerinininşaatı ve işletilmesi kolaydır.
• Bu sistemler mevcut su temin sistemi ile birleştirilebilir, adaptasyonu kolaydır.
• Diğer su temin projeleri ile karşılaştırıldığında olumsuz çevresel etkileri daha azdır.
• Elde edilen su bedelsizdir ve su kullanım yerine yakındır.
• Elde edilen su diğer su teminlerine kıyasla çok daha kalitelidir, arıtmaya gerek duymaksızın yeniden kullanılabilir.
• Mevcut su kaynaklarının korunmasına yardımcı olur.
• Acil durumlarda (deprem, ani susuzluk, vb.) durumlarda rahatlıkla kullanılabilir.
• Sel riskini azaltarak alıcı ortamlara taşınacak kirlilik yükünü azaltır.

(Yeşil Bina Sertifika Sistemleri)

Kaynaklar:
Yağmur Suyu Hasadı: Sakarya Üniversitesi Esentepe Kampüs Örneği- Beytullah Eren, Ahmet Aygün, Sinan Likos, Ali İzzet Damar
YAĞMUR SUYU TOPLAMA, BIRIKTIRME VE GERI KULLANIMI- Prof. Dr. Ayşegül Tanık
AYLA ÇETİNKAYA-SÜRDÜRÜLEBİLİR YAĞMUR SUYU DEPOLAMA YÖNTEMLERİ: MUĞLA YÖRESİ KIRSAL SARNIÇLARININ ARAŞTIRILMASI VE MSKÜ MERKEZ YERLEŞKESİ İÇİN ALTERNATİF ÇÖZÜM ÖNERİLERİNİN GELİŞTİRİLMESİ
https://www.mgm.gov.tr/