Barajların bir kısmı tek amaçla, bir kısmı ise birden fazla gereksinimi karşılamak amacıyla yapılmaktadır. Barajların yapılma nedenleri aşağıda maddeler halinde sıralanmıştır.
Sulama suyu amacıyla: Dünyanın ekilebilir alanının %18’i sulanan topraklardan oluşmaktadır. Sulama ile mahsul üretimin %40’ı karşılanmakta ve kırsal alanlardaki nüfusun %30’una istihdam sağlanmaktadır. Nüfusun sürekli artmasıyla beraber tarımsal ürünlere ve istihdama olan ihtiyaç artacağından sulamaya olan gereksinimde artmaktadır. Sulama suyu genellikle akarsular üzerine insa edilen baraj ve göletlerden sağlanmaktadır.
Hidroelektrik enerji üretimi: Su kaynaklarından ekonomik olarak faydalanmada hidroelektrik enerji üretiminin payı oldukça önemlidir. Dünyada ki elektriğin %24’ünü üreten hidroelektrik santrallerin her yıl 2,3 trilyon kilovat-saat elektrik üreten 675000 megawatt kapasitesi mevcuttur. Dünyanın en büyük yenilenebilir enerji kaynağı hidroelektrik santrallerdir. Dünyadaki yenilenebilir elektriğin tamamına yakını (%90’dan fazlası) barajlardaki hidroelektrik santrallerden üretilmektedir.
Şehirlerdeki kullanma ve içme suyu ihtiyacı: Artan nüfus ve refah seviyesininyükselmesi ile birlikte yerlesim yerlerinin içme ve kullanma suyu talepleri de artmaktadır. İnsanların içme suyu ve başka doğal ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla (temizlik, yıkama vb.) kullandığı suyu temin etmeye sağlar.
Endüstriyel yapıların su ihtiyacının temini: Sanayi üretim için mutlaka suya ihtiyaç duyar. Çeşitli ihtiyaç malzemelerinin üretimini sağlayan sanayi yapılarının su ihtiyacının büyük bir kısmı baraj veya göletlerden elde edilir.
Su ürünlerinin üretimi: İmalatı tamamlanan barajların oluşturduğu su havzalarında balıkçılık yapılarak önemli bir gelir elde edilir. Ziraat Mühendisleri Odası’nın raporuna göre (2018); ülkemizde su ürünleri üretiminde 200’e yakın doğal göl, 300’den fazla baraj gölü, 750’ye yakın gölet ve 33 adet büyük akarsu bulunmaktadır. Ülkemizde yaklaşık olarak 100 çeşit ekonomik açıdan değerli su ürünü bulunmaktadır.
Mesirelik kullanım: Barajlar inşa edildikleri bölgenin çevresini değiştirmekte, oraya canlılık kazandırmaktadır. Barajın çevresinde inşa edilen rekreasyon alanları, yeşil alanlar vb. burada yaşayan veya gezi amaçlı gelen insanlar tarafından mesirelik olarak kullanılmaktadır.
Erozyon ve birikintileri önleme: Barajların, sellerin yol açacağı erozyonu ve nehirlerdeki sediment, ağızlarda kil ve kum birikintileri oluşmasını önlemek gibi faydalı bir işlevi de vardır.
Baraj kelimesi, XX. Yüzyılın ortasından sonra Fransızca’dan dilimize geçmis olup sözlükte engel anlamına gelmektedir.
Barajlar genelde birden çok amaca hizmet etmek için yapılırlar. Çok amaçlı bir barajda, depolama, taşkından korunma, rekreasyon gibi fonksiyonlar bir arada bulunabilir.
“Barajlar Neden Yapılır?” konusu ile ilgili yorumlar kısmından siz de bilgi verebilirsiniz.
