Deprem Hasarı Sebepleri

Deprem hasarı sebeplerini bilip bunlara karşı alınacak önlemleri geliştirmek depreme karşı dayanıklı yapı tasarımının ana çalışma konusunu oluşturmaktadır. Statik proje ve mimari proje tasarım aşamasında alınacak önlemler hem deprem etkisi altında yapının can güvenilirliğini  hem de yapının kullanım ömrünü sağlıklı bir şekilde geçirmesini sağlayacaktır.

Betonarme Mühendislik Yapılarında Deprem Hasarı Oluşma Nedenleri

Deprem kaynaklı yıkılmış, ağır hasarlı veya orta hasarlı betonarme binalarda hasar türleri yaygın olarak;

• Yetersiz donatı detaylandırılması
• Seyrek etriye kullanımı
• Kritik bölgelerde etriye sıklaştırılması yapılmaması
• Deprem etriyesi kullanılmaması
• Çiroz kullanılmaması
• Düz donatı kullanılması (nervürlü donatı kullanılmaması)
• Zemin katların dolgu/perde duvar kullanılmadan dükkân olarak kullanılması
• İşçiliğin ve malzemenin kalitesizliği
• İlave kat çıkılması, buna bağlı olarak zemine hesaplanandan fazla yük bindirilmesi ve zemin hareketlerinin hesaplanandan farklı olması
• Deprem bölgelerinde kullanılmasına müsaade edilmeyen beton sınıfı kullanılması
• Kolon-kiriş birleşim yerlerinde güçlü kiriş – zayıf kolon etkisinin görülmesi
• Yanal rijitliği sağlayan perdelerin bulunmaması
• Kolonlarda plastik mafsal oluşumu
• Yumuşak kat oluşması
• Kirişsiz döşemelerin inşa edilmesi
• Yanlış temel seçimi
• Projede izin verilen kat adedinin aşılması ve dolayısıyla yapıya etkiyen sabit ve hareketli yüklerin artırılması
• Mimari proje tasarımı ve taşıyıcı sistem düzenlenmesinin deprem etkisine uygun olmaması,
• Kesit boyut ve adetleri ile donatı çap ve adetlerinin yetersizliği, donatı detaylandırma kusurları,
• Uygulama denetimsizliği, yetersiz ve kötü malzeme seçimi,
• Yerel zemin koşullarının deprem hasarına etkisi,
• Yapının deprem yönetmeliği hiç olmadığı bir dönemde ya da yeterli deprem güvenliğini salamayan eski tarihli bir yönetmeliğe göre yapılması
• Yapının hesap ve detaylandırılmasında tüm yönetmeliklere uyulmasına rağmen meydana gelen hasarlar

Mimari ve Taşıyıcı Sistem Tasarımının Deprem Etkisine Uygun Olmamasından Oluşan Hasar

• Zayıf kat, yumuşak kat oluşumu,
• Kuvvetli kiriş-zayıf kolon davranışı,
• Kısa kolon oluşumu,
• Burulma etkisinin ortaya çıkması,
• Ani rijitlik değişimleri,
• Yapı ağırlığının fazla olması,
• Düzensiz taıyıcı sistem seçimi,

Ayrıca; Depremde Binalar Neden Yıkılır?

Depreme Dayanıklı Yapı Tasarımında Göz Önüne Dikkat Edilmesi Gereken Ana Parametreler

• Planda ve düşey kesitte yapı, mümkün olduğunca basit olmalıdır.
• Temel sağlam ve yapıda farklı oturmaların oluşmasına izin verilmeyecek nitelikte tasarlanmalı ve inşa edilmelidir.
• Deprem etkisini karşılayacak elemanların  planda burulma yaratmayacak şekilde düzenlenmesi gerekmektedir.
• Yapı elemanları gerekli yeterli dayanımları yanında sünek olmalıdır.
• Meydana gelen şekil değitirmeler ve yer değiştirmeler kesit dayanımında önemli azalmalara sebep olacak kesit tesirleri oluşturmamalıdır.
• Güçlü kolun zayıf kiriş koşulu sağlanmalıdır

Bu konu ile ilgili daha detaylı bir yazı için; Depreme Dayanıklı Yapı Tasarımı Genel İlkeler

Depremin Ortaya Çıkardığı Hasar Türleri

• Sıva çatlakları ve sıva ile boya tabakalarında dökülmeler,
• Dolgu ve taşıyıcı duvarlarda çatlaklar,
• Taşıyıcı elemanlarda meydana gelen çatlaklar,
• Bölme ve taşıyıcı duvarlarda gözlemlenen ayrılmalar,
• Genişliklerine göre taşıyıcı elemanlarda gerçekleşen çatlaklar ve ayrılmalar,
• Bina köşelerinde ayrılma ve ezilmeler,
• Taşıyıcı elemanlarda kesme kuvvetinden dolayı meydana gelen ayrılmalar,
• Konik biçimli dökümeler,
• Bölme ve taşıyıcı duvarlarda tamamen veya kısmen göçmeler,
• Taşıyıcı elemanlarda kısmen veya tamamen göçmeler