Mansard Çatı Nedir? Gambrel Tipi Çatı- Fransız Çatı

Mansard çatı, her yüzünde değişik eğimi ve iki dam yüzeyi bulunan çatı çeşididir. Mansard terimi, mansard tipi çatı altındaki kattaki çıkıntı yapan pencere için de kullanılmaktadır. Mansard çatı için “Tepesi az meyilli eteği daha dik çatı”,  “sagrılı çatı” ya da “dam bacası” şeklinde farklı tanımlamalar da mevcutur.  Mansard terimi mansart olarak da kullanılmaktadır.

Mansard çatı uygulaması, binanın çatı katında yapıya eğim verilerek oluşturulmaktadır. Mansard ilavesi ile çatı katındaki alanın kullanım alanına dönüştürülmesi ve böylece kullanım alanının artırılması amaçlanmaktadır.

Mansard çatılar, beşik ya da kırma tipi çatıların iki farklı eğimde uygulanmış şekilleridir. Konut ve depo gibi alanlarda kullanıma elverişli alanların oluşturulması sebebiyle tercih edilmektedir. Çatının alt kısmı dik eğimli, üst kısmı ise neredeyse yatay eğimli olarak yapıldığından bu çatılarda, çatı katı alanının maksimum kullanımı sağlanmaktadır.

Mansard çatı, ismini 16. yüzyılda yaşamış mimar François Mansart’dan almıştır. François Mansart, barok mimarinin öne çıkan temsilcilerinden biridir.

Mansard çatının diğer ismi de Fransız çatıdır. Mansard çatıların, Fransız çatı olarak adlandırılmasının nedeni, 3. Napolyonun 1850’lerde Paris’te başlattığı yapılaşma kampanyasında bu çatı tipine sahip anıtsal yapılar inşa edilmesidir. Geleneksel bir görünüm oluşturan mansard çatı tipi Avrupa’da ilk dönemlerde ise daha çok ahırlarda tercih edilmiştir.

Mansard ve Gambrel tipi çatılar, yüzeylerinde eğimli bölgelerin bulunduğu çatı tipleri için kullanılan terimlerdir. Mansard çatının dört yüzeyi eğimli iken, Gambrel tipi çatıların iki yüzeyi eğimlidir. Bu çatıların farkı aşağıdaki şekilde gösterilmektedir.

Mansard Çatıların Avantajları

Mansard çatıların en önemli avantajı, kullanıldığı binaların enerji performansını artırmalarıdır. Bunun yanında;

• Yapılar içerisinde daime ek alanlara ihtiyaç duyulmaktadır. Yüksek eğim avantajıyla mansard çatılar maksimum alan kullanımına olanak sağlamaktadır.
• Kentsel ve kırsal alanlarda kullanımı uygundur.
• Mansard çatı pencereleri, doğal ışığın girmesine izin verecek şekilde, eğimin tam uzunluğu boyunca uzandıkları için gün ışığı ve güneş kullanımında avantaj sağlamaktadır
• Klasik, şık ve zarif bir çatı biçimi olduğundan yapılarda önemli görsel değerler oluşturabilmektedir.
• Isı tasarrufu nedeniyle yapı kullanım ömrü boyunca enerji tasarrufu sağlarken yalıtım özellikleriyle de yapı sağlığının korunmasına yardımcı olur. Bu sebeple uzun vadede ilgili maliyetlerde önemli avantajlar sağlar.
• Binanın servis ömrünü uzatır,
• Kent alanını kaplayan binanın toplam alanını artırır.

Mansard Çatıların Dezavantajları

Mansard çatıların avantajları yanında çeşitli dezavantajları da bulunmaktadır. Bunlar;

• Mansard çatıların kullanımı için yerel yasaların ya da ilgili yerel idarelerin izin alınması gerekebilir. Bu çatı tipinin sağladığı ek alanlar toplam yapı-inşaat alanına dahil olacağından ilgili vergi ve masraflarda artışa sebep olabilmektedir.
• Yerel yönetmeliklerde çatı yüksekliği ile ilgili uygulamalara uyulması gerekliliği bu çatı tipinin kullanımını sınırlandırabilmektedir.
• Dik eğimi nedeniyle kurulumu diğer çatılara göre daha zor ve karmaşık olduğundan inşaası için nitelikli işçilik ve zamana ihtiyaç duyulmaktadır. İlk kurulum maliyetleri de bu sebeple diğer çatı tiplerinden yüksek olabilmektedir.
• Yanal dik eğimleri nedeniyle ağır hava koşullarından daha fazla etkilenebilmektedir. Ayrıca üst bölümdeki düz eğim, kar ve su birikimine olanak sağladığından nemlenme, sızıntı gibi problemler ortaya çıkabilmektedir.

Almanya ve Fransa’da hem mansard hem de gambrel çatılar mansard çatı ismi ile anılmaktadır. Dik stil ve çift yönlü stiller mansard çatılarının iki ana stilidir. Su ve kar drenaj sistemi bu iki tarz arasındaki ayrımı ortaya koymaktadır. İki yüzey arasındaki eğimler ne kadar uzun, keskin ve dik olursa drenaj sistemi de o kadar iyi olmaktadır. Çift yönlü stilde ise bir öncekine göre daha makul bir drenaj sistemi oluşturulmaktadır.