Rölöve Nedir-Neden ve Nasıl Yapılır-İlgili Çalışmalar
İçerik
Röleve üç boyutlu bir strüktürün iki boyutlu çizimler olan planlar, kesitler, cepheler ve detaylar ile ifade edilebilmesi için yapılan bir ölçü alma işlemidir. Çizimler uygulama projesinin benzeridir, ancak strüktürün inşa edilmesinden yıllar sonra yeniden ölçülerek elde edilirler. Bunun için rölöve yapının ölçüldüğü zamandaki durumunu yansıtır, orijinal yapının değişiklikleri, ilaveleri, yıkılmış kısımları aynen ölçülerek çizimlerde belirtilir.
Bu işlemler sonucu elde edilen ürüne “rölöve projesi” değil “rölöve çalışması” denir. Çünkü proje, Fransızcası “project”, İngilizcesi “design”, bir tasarım olgusunu anlatır. Rölövede tasarım ve fikir ürünü yoktur, bunun için proje değil çalışmadır. Bir proje hazırlamak tümevarım ise, bir röleve hazırlamak tümdengelim olarak tanımlanır.
Rölöve Fransızca bir kelimedir. Fiil hali “relever”, isim hali “releve“dir. “Re” ön eki Latin kökenlidir ve tekrar anlamındadır. “Lever” ise kaldırmak demektir. Fiil hali olarak “relever” tekrar ayağa kaldırmak anlamına gelse de, mimarlıkta “mevcut bir yapının yeniden ölçülerek çizimlerinin, plan, kesit, görünüş olarak elde edilmesi” anlamına gelir. Her iki halinin de Türkçe okunuşu “rölöve”dir. Bizde karşılığı olmadığı için kelime dilimize aynen girmiştir, ancak Fransızca isim halinin yazılışından dolayı bazı kişilerce “releve” ya da “röleve” olarak okunmaktadır ki bu yanlış telaffuzdur.
Röleve eski bir yapının, arkeolojik kalıntının, kent dokusunun incelenmesi, belgelenmesi, araştırılması, arşivlenmesi, restitüsyon veya restorasyon projesinin hazırlanması için kişi ya da kurumun isteği üzerine yapılır ve genellikle Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurumu’na, tescil veya onay amacıyla takdim edilir. Bunun için röleve bir amaç değil daima bir araçtır. Ayrıca mimari restorasyon konusu dışında, yapıların mevcut durumlarında farklı amaçlar için bilgi toplanması işlemleri de rölöve olarak adlandırılır. (Örneğin statik rölöve-Tarihi Yığma Yapıların Performans Analizi)
Alınan ölçüler, ölçü alma şekli ve kullanım amacına göre 3 çeşit rölöve vardır. Bunlar;
Bir rölöve çalışmasına başlamadan önce o bina, bölge ve çevre ile ilgili ön araştırma yaparak faydalı olabilecek bilgilerin toplanması gereklidir. Yapılması gereken araştırmalar şunlardır.
Mevcut durumun incelenmesi, tüm binayı ve çevresini gezerek yapılır. Bu incelemede mevcut veriler toplanır ve değerlendirilir. Örneğin sıvalı duvardaki düzgün çatlaklar, örülmüş bir pencere veya kapı açıklığı, silemlerde değişme veya kesilmeler, hacimlerin bölünmüş olduğunu, toprak altında kalmış temeller, daha önce burada başka bir binanın varolduğunu, düzgün olmayan tuğla ve taş derzleri veya değişik tuğla rengi ve boyutu bu duvarların sonradan yapıldığını, döşemenin durumu, binanın yaşını belirleyebilir. Gereksiz delikler, duvarlardaki yazılari boyalardaki değişiklikler veya döküntülerin hepsi bina hakkında birer ipucu olabilir. Bu ve benzeri tüm veriler toplanır, not edilir, gerekiyorsa fotoğraf ile tespit edilir. Bu inceleme aynı zamanda binanın statik açıdan sağlam, çürük, tamire muhtaç olup olmadığını, tesisat sistemini, pis su bağlantısını, elektrik sisteminin durumunu da kapsar.
Bundan başka rölöve çalışması esnasında hangi ölçüm aletlerinin kullanılacağı, yüksekliklerin nasıl ve ne tür aletle alınacağı, ne tür fotoğraf malzemesi gerektiği, ışık ve güneş durumu, ulaşım olanakları, trafik durumu, otopark sorunu vb. incelenerek çözümleri bulunur ve ancak bundan sonra çalışmaya başlanabilir.
Rölövesi yapılacak binaya ait, kitap, eski kitap, mimarlık tarihi kitapları, eski dergi, gazete, film, eski fotoğraflar, minyatür, gravür, eskizler, suluboya resimler, eski harita, vaziyet planı, daha önce yapılmış mimari çizimler, krokiler, tapu, çap, röpreli kroki, kot-kesit, yazılı kaynak, satış belgeleri, koruma kurulu kararları vb. olup olmadığı araştırılır. Bu tür dökümanların bazılar doğrudan kullanılamazlar. Ölçekleri yanlış olabilir, çizimler yanlış veya hatalı olabilir, bu bakımdan daima doruluklarını kontrol etmek gereklidir. Çizimler, başlamak için kroki olarak çok faydalıdır.
Bina veya bina grupları hakkında ilk yapım, sonraki değişmeler, ilk ve sonraki sahipleri, yapılan ondarımlar, orijinal malzemeler, muhdes kısımlar vb hakkında bilgi edinilir. Bu bilgiler daha sonra restitüsyon projesinin hazırlanmasında çok yararlı ve şarttır.
Tarih araştırması daha çok bir arşiv araştırmasıdır ve bilgi toplanabilecek kaynaklar şunlardır;
Bir kişi veya kurumun isteği üzerine yapılan Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu’na tescil ve onay amacıyla sunulacak bir rölöve çiziminde şunlar bulunur.
Yapı ile ilgili tapu, çap, imar durumu, röperli kroki, kot kesit, inşaat istikamet rölövesi, imar planı örneği, kadastral pafta, ağaç revizyon paftası vb. resmi belgelerdir.
Binanın ismi, yeri, ölçenlerin ve çizenlerin kimler olduğu, pafta, ada, parsel numaraları ve genel bilgiler bulunur.
Mevcut durumun belgelenmesi olarak parsel sınırları, bahçe duvarları, bina veya binaların parsel içindeki konumları, önemli komşu yapılar, kuyu, çeşme, müştemilat, avlu, bahçe girişleri, trafik yolları, yaya yolları, topografyai ağaçlar ve türleri, bitkiler ve türleri, yol, arazi ve köşe kotları, kuzey yönü planda belirtilir. Ayrıca bina sokak ilişkisini gösteren arazi kesiti ve sokak silüeti çevre binalarla beraber çizilir. Ölçek genelde 1/200, çevre büyükse 1/500 olur.
1/50 ölçeğinde tüm kat planları ölçülü olarak çizilir.
1/50 Ölçeğinde tavanlardaki süslemeler çizilir, en-boy ölçüsü verilir.
1/50 Ölçeğinde ölçülü olarak çizilir. (Çatı çeşitleri ile ilgili yazımıza buradan ulaşabilirsiniz.)
1/50 ölçeğinde binanın 3. boyutunu ifade eden, katlar arası ilişkiyi gösteren, biri merdivenden geçen en az iki kesit çizilir.
1/50 ölçeğinde, binanın tüm cepheleri çizilir, nivolar verilir.
Binanın sistemini ifade eden en az 2 sistem detayı, plan, kesit ve görünüş olarak çizilir. Ayrıca gerekirse başka sistem detayları da çizilir. Ölçek 1/20 olur.
Bina içinde bulunan kapı, pencere, balkon korkuluğu, çeşme gibi özelliği olan mimari elemanların nokta detayları çizilir. Ölçek 1/5, 1/2, 1/1 olabilir.
Binayı ve bina gruplarını dışarıdan ve içeriden tanıtmaya yarayacak fotoğraflardan yapılacak albümdür.
Bu raporda binanın tarihsel, kültürel, sosyal, mimari vb tanımı yapılır; yapıya ait fiziksel sorunlar, yapısal bozulmalar değerlendirilir ve müdahale biçimleri önerilir.
Bu sette yer alan resmi belgeler genellikle mal sahibi tarafında temin edilir. Diğerleri mimar tarafından hazırlanır. Çizimlerin, fotoğraf albümünün ve raporun hazılanabilmesi mimarın iki türlü çalışma yapmasını gerektirir; alan çalışması ve masa çalşıması
Alan çalışması kroki yapmak, fotoğraf çekmek ve ölçü almak aşamalarını kapsar
Masa çalışması kurşun kalem ön çizim yapmak, temiz çizim yapmak ve ölçülendirmek, fotoğraf albümü hazırlamak ve rölöve raporu hazırlama aşamalarını kapsar.
Rölöve mevcut fakat çizimleri bulunmayan bir binanın planlar, kesitler, cepheler ve detaylar ile ifade edilebilmesi için yapılan bir ölçü alma işlemi olduğuna göre öncelikle binanın katlarının kesitlerinin, görünüşlerinin ve detaylarının krokisini yaparak bu kroki üzerine ölçülerin yazılması ve bu işlemin fotoğraflarla desteklenmesi gerekir. Bu bakımdan rölöve alan çalışması “kroki yapmak”, “fotoğraf çekmek” ve ölçü almak aşamalarını kapsar.
Rölöve yaparken kullanılan aletler son derece çeşitlidir. Bir kısmı, kalem, kağıt, metre gibi bilinen aletlerdir, bir kısmı rölövecinin o anda aklına gelir, çünkü rölövecilik yaratıcılık gerektirir. Rölövede kullanılan aletler;
olarak sınıflandırılabilir.
Kalem: Yumuşak ve ince uçlu (b kalem, 0,5 uç kalınlığı) bir kalem eskiz krokileri yapmak, not almak için gereklidir,
Silgi: Yumuşak, doğal ve leke bırakmayan bir silgi daima elde bulundurulmalı, yanlış yazılanlar karalanmadan silinerek doğrusu yazılmalıdır.
Altlık: Üzerinde çalışılan ve eskiz yapılan altlık A4’ten büyük ve sert olmalıdır. En basiti 25×35 cm kesilmiş bir düralit olabileceği gibi daha iyisi süt beyaz renginde ışık geçiren pleksi glass bir parçadır. Bununla ışığa tutarak benzer katların plan krokilerinin ve kesit krokilerini kopyalama olanağı vardır; veya daha iyisi bunun için ince bir ışıklı kutu yapılabilir ve kopya yapılacağı zaman ışığı yakılarak, eskiz yapılacağı zaman ışıksız kullanılabilir.
Gönye: +5 derecelik ve 30/60 derecelik iki gönye çizim yapmak dışında dik açı kontrolünde kullanılır. Bundan başka 22,5/67,5 ve 15/75 derece gönyeler de geometrik desen çiiminde çok yararlıdır.
Desimetre: Ölçekli çizim yaparken bilinen şekilde kullanılır
Pergel: Çizim yaparken köşegenleri, daireleri ve kemerleri çizmek için kullanılır.
Nokta pergeli: Çizim yaparken küçük daireleri çizmek için kullanılır.
T cetveli: Yapılmış olan krokiyi çizmek için gereklidir.
Katlanır tahta metre (2 metrelik): Planda tek tek, kesitte yükseklik ölçüsü almaya yarar. Kolunu kaldırmış bir insan tahta metre ile 4 metre yüksekliğe kadar ölçü alabilir. Düğüm noktalarının her biri 20 cm olduğundan uzaktan okuma yapılabilir. 20 cm, 40 cm veya en fazla 60 cm kırılıp L haline getirilerek planda uzanılamayan ölçüler, kesitte erişilemeyen çıkıntı veya girinti ölçüleri alınabilir. (Uzunluk Ölçme Araçları)
5 Metre Şerit: Tektek plan ölçüleri veya devamlı okuma plan ölçülerinde kullanılır. Şerit metrenin çabuk kırılmasından ötürü en fazla 3,5-4 metreye kadar yükseklik ölçüsü alınabilir. Ayrıca merdiven boşluğundan uzatılarak kat yüksekliği alınabilir.
20 Metre Şerit: Devamlı okuma plan ölçülerinde ve köşegen ölçülerinde, dış cephe devamlı ölçülerinde, yukarıdan sarkıtmak üzere iç yükseklik ölçülerinde kullanılır veya aynı şekilde dış cephe yükseklik ölçülerinde kullanılır. Eski 20 metre şeritler çelikten yapılmıştır. Bunlar hem ağırdır hem de dış cephe yükseklik ölçülerinde bazı durumlarda çok tehlikelidir. Metrenin sarkıtılacağı yerde elektrik teli olmamasına çok dikkat etmek gerekir. Yeni metreler iletken olmamaları için plastikten ya da teflondan yapılmıştır.
Teleskopik Metre: Birbiri içinden çıkan ve boyu 10 metreye kadar uzanan teleskobik metreler çok lüzumlu ve faydalıdır. Bu metreler de iletken olmayan fiberden yapılmıştır. Özellikle kubbe yüksekliklerinin ölçülmesinde çok gerekli ve faydalıdır.
Elektronik Metre: Bu aletler planda erişilemeyen noktaları, kesitte ise erişilemeyen yükseklikleri ölçmede yararlıdır. Ancak çok dikkatli kullanılmalı, doğruluklarından emin olmak için birkaç ölçü alınmalıdır. Metre ile ölçmenin olanaksız olduğu yerde tercih edilmelidir.
Nivo: Sehpa üzerine takılıp kot ölçümleri ile yatay açıları ölçmeye yarar, teodolit nivonun da işini yapabilir.
El Nivosu: Sehpa üzerine takılmadan elde kullanılır. Üzerine monte edilmiş açıölçer sayesinde açı değerleri verir. Esas nivo kadar hassas değildir.
Lazerli Gönye: 45 derecelik gönyeye monte edilmiş oynar bir lazer ışınıdır. Bir noktaya nişanlanarak o noktanın yatay düzlem ile yaptığı açının bulunmasını sağlar. Yükseklik, çatı eğimi gibi ölçümlerde yararlıdır. Hassasiyeti el nivosu kadardır.
Teodolit: Sehpa üzerine takılıp yatay açı, düşey açı ve bu doğrultuda yükseklik ölçüsü almaya yarayan bir alettir. Makinadan binaya olan uzaklığın ölçülmesi ve yüksekliğin yaptığ açının okunması ile yükseklik %1 hata ile bulunabilir. Teodolit, devamlı değil, gerektiği aman götürülüp bütün yüksekliklerin birden alınmasını sağlar. Ayrıca çatı eğimlerinin ve baca yüksekliklerinin ölçülmesinde kullanılabilir. Artık elektronik olanları da vardır. Bu aletleri kullanmak için ölçümün planlanması ve gerektiğinde yerine götürülüp bütün ölçülerin bir seferde alınması gerekmektedir.
Su Terazisi: Su terazisi bir yüzeyin dikliğini veya yataylığını saptamakta kullanılır. Düz tutarak üzerinden okuma yapmaya veya uzak mesafede metre üzerinde işaretleme yapmaya yarar.
Lazer Işın Lambası: Lazer tüpü, ışığı hiç sapmadan ve dağılmadan çok uzaklara (100m) ulaştırabilir. Bunun için su terazisi ile beraber kullanılıp bir mekanı teraziye alma, ip çekme, terazi hattını bir mekandan öbürüne taşıma gibi işlerde çok gereklidir. Su terazisinin yaptığı işi çok daha hassas şekilde yapar.
Hortum Terazi: Hortum terazi 1 cm çapına ince, şeffaf plastik, 10-12 metre uzunluğunda bir hortumdur. İçine su doldurulup, bileşik kaplar prensibinden yararlanılarak 2, 3, 5 veya daha fazla noktaya teraziye alma işinde kullanılır. Taban döşemesi düz olmayan mekanlarda yükseklik ölçüsü almak için çok yararlıdır.
Lazer Terazisi: Bir kutu üzerine monte edilmiş, dönerek lazer ışınını gönderen alettir. Yatay ve düşeyde bir mekanı teraziye almak için kullanılır.
Şakül: Dikey hat elde etmek veya duvarların düşeyliğini kontrol etmek veya üç ayak sehpanın istenilen noktaya konulduğunu kontrol etmek için kullanılır.
Lazerli Şakül: Şakül dikeyde, yukarıdan aşağıya sarkıtılarak kullanılır. Lazerli şakül, aşağıdan yukarıya dikey lazer ışını göndererek yukarıda erişilemeyen elemanların ölçüsünü almakta kullanılır.
Balık Oltası: İğneleri çıkarılmış, yalnızca ucunda kurşunu bulunan ince misinalı olta ve mekanizması uzanamadığımız yerlerden şakül indirerek ölçü almamıza yarar. Örneğin saçak genişliği almak için son kat penceresinden saçak ucuna dayayıp aşağı sarkıtacağımız kurşunlu misina, yer seviyesinde saçak genişliği almamızı sağlar.
Pusula: Binanın yön durumunu tespit etmeye yarar.
Kanallı Gönye: Bu alete “ayarlı gönye” veya “falso gönye” de denir. İç ve dış duvarların birbirine yaptıkları açıları ölçmeye yarar.
Profil Tarağı: 1/1 profil ölçüsü almak için kullanılır.
Çırpı İpi: Çırpı ipi çok esneyen bir ip olmamalıdır. Teraziye alınan yerlerde, terazi hattını belirlemek, boşlukta geçen ve rölöve için bize gerekli olan çizgileri belirlemek için kullanılır. Duvarda bir iz bırakmak için istenilen iki nokta arasında ip gerilir. Renkli bir tebeşirle ip tozlandırılır. Sonra gergin ip çekilip bırakılınca duvarda iz bırakır.
Çivi: Terazi hattı belirlenen yerde ip çekebilmek için kullanılır. Binaya zarar vermeyecek 3’lük veya 4’lük çivi yeterlidir.
Çekiç: Çivileri çakabilmek için 250 gr’lık hafif bir çekiç yeterlidir.
El Feneri: Karanlık yerlerde çalışabilmek, görünmeyen bir bölgeyi aydınlatmak veya son anda hava kararırken eksik kalan birkaç ölçüyü alabilmek için kullanılır. Bir de pleksi glass altlık kullanıldığında tekrar eden plan veya kesit eskizlerinin kopya edilebilmesi için yeterli ışık yoksa bu işlem el feneriyle alttan aydınlatılarak yapılabilir.
Tebeşir: Gerekli noktaların işaretlenmesi ve çırpı ipinin tozlandırılmasında kullanılır.
Karbon Kağıdı: Karbon kağıdını rölief yapan bir elemanın (rozet, yazı, şebeke vb) 1/1 ölçüsüne almak istendiğinde kullanılır. Bu eleman üzerine konulacak bir temiz kağıdın üzerine bastırarak karbon kağıdını söktüğümüzde elemanın kontürlerini belirgin olarak kağıda çıkarır. Eğer karbon kağıdı yoksa herhangi bir kağıdı toprak ile çamurlandırarak veya kirli bir yerde tozlandırarak aynı amaçla karbon kağıdı yerine kullanabiliriz.
Çakı: Kalem açmak, malzeme yüzeyi kazımak için gereklidir.
Kıskaç: Kroki yaparken kağıdı altlığa tespit etmek için kullanılır.
Sehpa: Üç ayaklı yüksekliği ayarlanabilen seviye düzeçli bir sehpa fotoğrah makinası, lazer düzeneği, nivo, teodolit takmak için gerekli bir alettir.
Fotoğraf Malzemesi: Fotoğraf bir rölöve çalışmasının ayrılma parçasıdır. Fotoğraf olmadan bir rölövenin tamamlanması düşünülemez. Rölöve için gerekli fotoğraf aksamı şunlardır; kamera, geniş açı objektif, tele objektif, flaş.
Bir röleve işinde kullanılan malzemeler yukarıda sayılardan daha değişik olabilir. Gerekli olacak malzeme rölöve sırasında rölövecinin yaratıcı düşüncesine bağlıdır.
Sismik İzolatör Nedir? Sismik İzolasyon Nedir? Deprem izolatörü olarak da adlandırılan sismik izolatör; yapılara gelen…
Son beton fiyatları piyasadan alınan güncel m3 beton fiyatlarına göre güncellenmiştir. Ağustos 2022 ayı itibariyle…
İnşaat demir fiyatları, inşaat maliyet hesaplarında önemli yer tutan maliyet kalemlerindendir. Demir fiyatlarının güncel piyasa…
2022 Doğrudan Temin Limitleri - Eşik Değerler Büyükşehir belediyesi sınırları ve bunun dışındaki yerler için…
20 Ocak 2022 tarihli Resmi Gazete`de yayınlanan Kamu İhale Tebliğ'ine göre 2022 inşaat mühendisi diploma…
KİK Payı Limit On binde beş olarak anılan KİK Payı Limiti 2022 yılı için açıklandı;…