Sahra Hastanesi Nedir? Ne Zaman, Nasıl Kurulur? Yapısı

1. Sahra Hastanesi Nedir?

Sahra hastanesi, savaş veya bir afet sonucu yaralananların geçici bir hastaneye güvenli bir şekilde taşınmasından önce geçici olarak sağlık hizmetinin verildiği, uygulanacağı alan öncesinde planlanmış olan hareketli bir tıbbi tesis veya mini bir hastanedir. Sahra hastaneleri mobil veya sabit yapılı sağlık birimleridir. Bu tıbbi bakım üniteleri, yaşanan bir afet sonrası hayat kurtarmak veya yaralıların daha kalıcı hastane tesislerine güvenli bir şekilde taşınabilmeleri için geçici olarak sağlık hizmeti veren tesislerdir.

Geçici bakım, bir mobil acil müdahale ünitesinde veya modern mobil hastanelerde yapılabilmektedir. Savaş alanının veya doğal ya da insan yapımı felaket durumunda yakın bir konuma hızlıca yerleştirilebilirler. Sahra hastanesi, çadır gibi geniş bir barınak (modern kullanımda şişirilebilir bir yapı), genişletilebilir konteynerlerden veya mobil ünite treylerinden oluşturulur.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO), sahra hastanesini “belirli bir süre için acil durum gereksinimlerini karşılamak için hızlı dağıtım ve genişleme veya daralma yeteneğine sahip mobil, kendi kendine yeten bir sağlık hizmeti tesisi”  olarak tanımlamıştır.

Sadece doğa kaynaklı afetlerde değil, insan kaynaklı afetlerde de (savaş gibi) başarılı şekilde kullanılmıştır. Örneğin; tarihin en kanlı ve büyük savaşlarından biri olan Çanakkale Savaşları’nda kullanılmış, en zor şartlarda on binlerce askerin tedavisine vesile olmuştur. (Hastanelerin Mimari Tasarım Standartları)

2. Sahra Hastanesi’nin Kullanım Amacı Nedir? Neden Kurulur?

Sahra hastaneleri, sabit sağlık hizmetlerinin, doğa kaynaklı afetler sonucu meydana gelen yapısal hasarlar veya silahlı çatışmalar gibi güvenlik nedeniyle işlev göremediği olağanüstü durumlarda devreye girerek sağlık bakımının devamını sağlamak için kurulur ve kullanılırlar.

Sahra hastanesinin temel amacı, insan kaybı sayısını azaltmaktır. Mevcut hastanelerin doğal afet sonrası işlevini yerine getiremeyecek durumda olması veya yaralı sayısı karşısında yetersiz kalması durumunda sahra hastaneleri sağlık hizmeti görevini üstlenir. Sahra hastanesinin gelişmiş organizasyonel tasarımı ve toplu tıbbi ve cerrahi yetenekleri, çok sayıda yetenek geliştirme süreci incelemesinin ürünleridir.

Bir sahra hastanesinin doğru projelendirilmesi ve tasarımı esnekliği arttırır ve bir doğal afette sağlık hizmetlerinin çok yönlü, hızlı ve güçlü olmasını sağlar. Asıl yarar, sade ortamlarda, her yerde, her zaman hayat kurtaran yetenekler sunabilme yeteneğidir.

Sahra hastanesinin ilk yatırım ve daha sonrası için işletme giderleri ciddi rakamlara tekabül etmektedir. Bu sebeple sağlık hizmetinin daha fazla insana ulaşabilmesi, uzun süreli hasta kabulü için sahra hastanesinin doğru şekilde değerlendirilerek planlaması yapılmalıdır. Bunun için Dünya Sağlık Örgütü (WHO) – Pan Amerikan Sağlık Örgütü (PAHO) geliştirdiği sorular ve cevaplarla doğru yaklaşımı sağlamaya çalışmıştır. Hedef ve amaçlar her çalışma için farklı olacağından burada sadece ortak payda oluşturabilecek sorulara yer verilmiştir;

1. Sahra Hastanesi’ni kurmak için en uygun yer neresidir?
2. Sahra Hastanesi hangi durumda etkin olarak sağlık hizmetine başlayabilir?
3. Sahra Hastanesi ne kadar süre görev yapabilir?
4. Sahra Hastanesi ne kadar süre kendi kendine yetebilecek hizmeti verebilir?
5. Sağlık hizmeti ve buna karşı ihtiyaç duyulacak ekipmanlar nelerdir?
6. Mekansal tasarım nasıldır (Ameliyathane, laboratuvar, hasta yatış vb.) ?
7. Sağlık personeli görevlendirmesi ve organizasyonu nasıl olur (sayı, nitelik, kıdem vb.)?
8. Tüm ihtiyaçlar için stok ve lojistik hizmeti nasıl düzenlenebilir?
9. Su ve elektrik altyapısı nasıl sağlanmalı?

Bir doğal afet sonrası acil durumlarda hızlı bir sağlık hizmeti vermek olduğundan afet öncesi doğru planlama çok önemlidir.

• Öncelikle, sahra hastanesinin kurulacağı alanın altyapısı değerlendirilmelidir. Su ve elektrik kaynağının yeterliliği, ulaşımın kolaylığı gibi.
• Acil bir durumda sahra hastanesinin bir süre kendi kendine yetebilmesi için gerekli olacak ihtiyaçlar belirlenmelidir.
• Kullanılacak malzemeler (çadır, sarf malzeme, jeneratör vb.) uygun şartlarda depolanarak belli periyodlarda kontrolleri sağlanmalıdır.
• Yine depolanan tıbbi malzemelerin kullanım ömürleri kontrol edilmeli ve gerekirse yenileriyle güncellenmelidirler.
• Tıbbi ve insani malzeme tedarikinde aksama olmaması için lojistik sistem mutlaka afet öncesi planlanmalıdır.
• Afete hazırlık amaçlı olarak belli aralıklarla tatbikatlar yapılmalıdır.

Aşağıda sahra hastanesi değişkenleri gösterilmektedir. Bu model üç aşamada organize edilir: ilk aşamada sahra hastanesi tipolojisini tanımlanır, ikinci aşamada yerel sağlık sisteminin müdahalesi dikkate alınır ve son aşamada kontrol adımı tanımlanır. İlk aşamada iki giriş vardır: uygulama sahası ve afet türü. Uygulama sahasında ‘ulusal acil durum’, ‘insani yardım’ ve ‘hazırlıklı planlama’ bulunur.

• Faz 1
  • Saha aplikasyonu
  • Afet türü
• Faz 2
  • Sağlık sistemi yanıtı
  • Sahra hastanesinin kurulacağı yerler
• Faz 3
  • Beklenen hastalar
  • Yerlerin kullanılabilirliği

2.1 Sahra Hastaneleri Ne İşe Yarar?

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) sahra hastanelerinin sağlık hizmetleri kullanım amacını üç ana hedef altında toplamıştır;

• Erken acil tıbbi bakım (Bu süre yaklaşık 48 saat süre alır).
• Travmaların, acil durumların ve rutin sağlık bakımı ve rutin acil durumların takibi (Üçüncü günden 15 güne kadar).
• Nihai onarım veya yeniden yapılanma bekleyen hasarlı tesislerin yerini almak için geçici tesis olarak (Genellikle ikinci aydan iki yıla kadar).

 WHO sahra hastanelerini yapısal olarak şöyle tanımlamıştır, “En az 10 yataklı, en az 1 ameliyathanesi olan, temel laboratuvara sahip ve teşhis amaçlı röntgen cihazı bulunan, konteyner veya kendi stabilitesini sağlayan (çadır, şişirilmiş çadır gibi) teşekküllerdir.

Sahra hastanesinin kurulumu için de şu önerileri getirmektedir;

• Mevcut hastaneler kullanılır durumda, ekipleri görev başındaysa,
• Mevcut sağlık hizmetinin devamı daha ekonomik olacaksa,
• Sahra hastanesinin kurulumu mevcut kaynakların tüketimini gereksiz arttıracaksa sahra hastaneleri kurulmamalıdır.
• Sahra hastaneleri, bir doğal afet sonrası karar verici mercilerin onayı ile kurulmalıdır. Afet öncesi planlamada öngörülen şartlar oluşmalıdır.

Meydana gelebilecek afet olayları risklerine karşı organizasyonu yapılacak sahra hastanesi için doğru planlama yapılması çok önemlidir. Bunun için bazı bileşenlerin ortak değerlendirilmesi ve planlamanın ona göre yapılması gerekmektedir. Demografik yapı analiz edilerek hedef kitle için uygulanabilecek sağlık hizmeti yöntemleri değerlendirilir, hangi eylem tarzının uygulanacağı belirlenir, hangi stratejinin kullanılacağına karar verilir, hangi hizmetlerin sağlanacağı ile ilgili planlama yapılır ve bu hizmetlerin ne kadar süreyle verileceği ile ilgili bir program yapılır.

3. Sahra Hastanesi’nde Hangi Bölümler Bulunur, Oluşturan Ünite Tipleri Nelerdir?

Bir sahra hastanesinin genel tasarımı aşağıdaki 4 fonksiyonel bileşeni içermelidir:

1. Klinik Hizmetler
2. Yönetim
3. İdari Destek
4. Barınma

Bu bileşenlerin boyutları, kompleksin genel kapasitesine bağlıdır. İdeal olarak, sahra hastaneleri mevcut altyapı hizmetleri bulunan binalara veya alanlara yerleştirilmelidir. Bununla birlikte, normal sahra hastanelerinin bir “yeşil alan” da tam kapasite ile daha rahat hareket kabiliyetleri bulunduğu belirtilmiştir. Açık alanda alt yapı ve yoğun bir lojistik ihtiyacı sebebiyle sahra hastaneleri için en büyük zorluk budur. Harici lojistik desteğinin etkin bir şekilde kullanılmasını sağlamak için detaylı bir ön planlama gereklidir (Mühendislik hizmetleri, öncü ekipler, mobil banyo ve çamaşırhane birimleri gibi).

Sahra hastanesini oluşturan üniteler, sivil ve askeri tesislerde aynı tiptedir. Sadece kullanım amaçlarına ve yerlerine göre altyapı farklılıkları gösterebilir. Aşağıda da sahra hastanelerinin ünite tipleri verilmektedir.

3.1. Çadır Tipi Sahra Hastaneleri

Boyut ve kurulum tekniğine göre (şişirilebilir veya metal çerçeveli) 10dk ile birkaç saat arasındaki bir sürede kurulma imkanına sahip çadırlardır. Şişme yöntemi veya metal çerçeveler ile olmak üzere iki farklı şekilde kurulabilirler. Afet veya olay anında ihtiyaca göre düzenlenebilir ve acil müdahaleler için ihtiyaç duyulmaktadır.

Özellikle kitlesel toplanmalarda yani konser, gösteri, kutlama, spor müsabakalarında ulusal ve acil tıbbi bakım hizmetleri sırasında hasta ya da yaralılara hızlı erişim, triyaj için kullanılır. Çadır tipi bir ünitenin sahip olabileceği teknik özellikler şunlardır;

Barındırabileceği teknik altyapı özellikleri:

• Minimum iş gücü ile hızlı montaj yapılabilir,
• Şişme tipi çadırlar kendi kompresörüyle 10 dakika içinde kullanıma hazır olabilir,
• Metal destekli olarak kurulma imkanı vardır,
• Projesine göre ısıtma, soğutma ve havalandırma kanalları bulunur,
• Projesine göre kablo bağlantıları için özel altyapı sistemi kurulabilir,
• Ağır iklim koşulları için özel zemin yalıtımı yapılır,
• Pencereler, aydınlatma ve ihtiyaca göre de ek kapılar konabilir,
• Su geçirmez ve alev geciktirici kumaş kullanılır,
• UV stabilizasyonu sağlanır,
• İsteğe göre farklı kullanım alanlarında kullanılabilir,
• Bir konteynere veya bir başka çadıra bağlanabilir.

3.2. Konteyner Tipi Sahra Hastaneleri

Kullanım amacına göre önceden projelendirilip imalatı yapılarak ve hazır hale getirilen konteynerlerdir. Elektrik, mekanik ve havalandırma gibi altyapılar hazır halde olduğundan kullanıma hazır durumda olan ünitelerdir. Taşıyıcı bir araç ile nakliyesi yapılarak hemen kullanılabilen ünite tipleridir. Konteynerin sağladığı nakliye alternatifleri arasında treyler, demiryolu, gemi ve uçak bulunmaktadır. Ek olarak, bir helikopter askısına bağlanabilir. Tek başlarına bir sahra hastanesi içinde konteyner olarak sabit kullanılabilecekleri gibi, mobil klinik ünitesi olarak da kullanma imkanı vardır. Kurulumları için özel bir ekipmana gerek yoktur. Mekanik olarak veya el krankları kullanılarak kurulum yapılabilir.

Barındırabileceği teknik altyapı özellikleri:

• İki kenardan da teknik özelliğine göre otomatik genişleme imkanı vardır
• Hafif sandviç paneller kullanılarak üretilir. Panellerin kalınlığı ve özelliği oluşturan malzeme ihtiyaca göre değişiklik gösterebilir.
• Açıldığında teknik projesine göre minimum 24 m2 iç mekanda faydalı alan sağlanabilir.
• Uluslararası taşımacılık düzenlemesine göre (Deniz, Hava, Kara ve Demiryolu) belirlenen standart konteyner boyutundadır (600x235x240 cm).
• Kullanım amacı ve projesine göre entegre olarak jeneratör, HVAC sistemi, aydınlatma ve güç dağıtımı için elektrik panosu, 110V veya 220V akım için elektrik prizleri, temiz ve pis tesisat sistemi ve bunlar için su depoları gibi elektrik ve mekanik sistemler bulunabilir.

3.3. Mobil Treyler Tipi Sahra Hastaneleri

Mobil treyler sahra hastanesi ünitesi, ISO 20ft standart ve genişletilebilir konteynerdan oluşmaktadır ve boyu kullanım amacına göre 6m – 13.5 m arasında değişiklik gösterebilmektedir. Genişleme teknolojisi ile standart genişliğinin 2,5 katına kadar çıkma özelliğine sahiptir. Mobil özelliği ile kolaylıkla kullanım alanına ulaşabilir ve hızlı şekilde aktive olabilir.

Barındırabileceği teknik altyapı özellikler:

• Medikal gaz
• HEPA filtreli klima sistemi
• Güç kaynağı ve aydınlatma sistemi
• Su rezervi imkanı
• Medikal gaz
• Data ve telefon altyapısı

4. Sahra Hastanesi’nde Kullanılan Başlıca Ünite Tipleri Nelerdir?

Sahra hastanesinde kullanılan tıbbi klinikler, geniş kaynakların olmadığı, teşhis ve tedavi için yeterli tıbbi hizmet bulunmadığı durumlarda gerekli sağlık hizmetini verecek şekilde tasarlanmıştır. Bu sebeple sahra hastanesini oluştururken öncelikli ihtiyaç olabilecek vakalara karşı genel bir tasarım ve projelendirme yapılmıştır. İlaç ve ekipman için ayrıca bir nakliyeye ihtiyaç duyulmaması, ağır hava şartlarında bile sağlık hizmetinin devam ettirilebilmesi imkanı mobil klinik sistemlerinin öne çıkan avantajları olarak kabul edilebilir. Bir sahra hastanesinde kullanılan klinik tiplerini başlıca şöyle sıralayabiliriz;

4.1. Ameliyathane Ünitesi

Ameliyathane olarak kullanım yerine göre sahra hastanesi içinde bir ünite olarak 1 adet genişletilebilir konteyner  veya çadırdan, yere sabit kullanım için (1+1) konteyner+çadırdan  veya mobil ameliyathaneden oluşabilir. Sterilizasyon ve kullanım kolaylığı olarak konteyner tercih edilmektedir. Tıbbi gazlar, jeneratör ve klima sistemi entegre olarak bulunmaktadır.

Barındırabileceği teknik altyapı özellikleri:

Boyutlar: Standart konteyner boyutları açılmamış halde (600 * 235 * 240)

• Dış yüzeyler için kurşun levha kaplaması
• Hematoloji analizörü
• Otomatik banyo ekipmanları
• X-Ray
• Aydınlatma
• İyi yalıtımlı çatı ve duvar
• Antibakteriyel PVC zemin
• A / C
• Güç dağıtım paneli
• 110V, 60Hz veya 220V, 50Hz
• Jeneratör

4.2. Triyaj Ünitesi

Triyaj ünitesi, ilk hasta değerlendirmesini yapmak için gereken acil tıbbi ekipmanı içermelidir. Bu ünite her hastanın hemen tedavi edilmesini sağlamalı, böylece mümkün olan en kısa sürede, bilinen geçmiş, yaşamsal belirtiler, değerlendirmeler ve müdahaleler yapılabilir.

Barındırabileceği teknik altyapı özellikleri:

Boyutlar: Yaklaşık Çadır Boyutları (700 × 600 cm)

• Hasta sedyesi,
• El yıkama ünitesi,
• Sedyeler arası paravan,
• Kıyafet kabini,
• Isıtma, soğutma ve havalandırma kanalı,
• Çadır ise alev geciktirici ve su geçirmez kumaş,
• Farklı kullanım alanları (Dekontaminasyon, koğuş, triyaj , koridor, vb.),
• Projesine göre ısıtma, soğutma ve havalandırma kanalları bulunur,
• Projesine göre kablo bağlantıları için özel altyapı sistemi kurulabilir,
• Ağır iklim koşulları için özel zemin yalıtımı yapılır,
• Pencereler, aydınlatma ve ihtiyaca göre de ek kapılar konabilir,
• Su geçirmez ve alev geciktirici kumaş kullanılır,
• UV stabilizasyonu sağlanır,
• İsteğe göre farklı kullanım alanlarında kullanılabilir,
• Bir konteynere veya bir başka çadıra bağlanabilir.

4.3. Laboratuvar Ünitesi

Mobil laboratuvar her türlü test yapma yeteneğine sahip olmalıdır. Özel ihtiyaçlar için gereken tüm test ekipmanları entegre edilir. Laboratuvar, hastalıkların teşhisi, tedavisi ve önlenmesi ile ilgili bilgi edinmek için testlerin (klinik örnekler üzerinde) yapılabileceği bir klinik laboratuvar olarak özel olarak tasarlanır. Tıbbi laboratuvarlar iki bölüme ayrılabilir (Anatomik Patoloji ve Akademik Olarak). Anatomik bölüm histopatoloji, sitopatoloji ve elektron mikroskopisini, ve akademik bölüm de anatomi, fizyoloji, histoloji, patoloji ve patofizyoloji içerebilir.

Barındırabileceği teknik altyapı özellikleri:

Boyutlar: Standart konteyner boyutları açılmamış halde (600 * 235 * 240)

• Biyokimya analizörü,
• Hematoloji analizörü,
• Kan gazı analizörü,
• Kit dolabı,
• Binoküler mikroskop,
• Aydınlatma,
• İyi yalıtımlı çatı ve duvar,
• Antibakteriyel PVC zemin,
• A / C,
• Güç dağıtım paneli,
• 110V, 60Hz veya 220V, 50Hz,
• Jeneratör.

4.4. Radyoloji Ünitesi

Radyoloji ünitesi, hastalarının vücudundaki birçok farklı anormallikleri teşhis etmelerine yardımcı olabilir. Pnömotoraks ve Pneumoperitoneum, Corpus Alienum, Bağırsak Tıkanması, Alt Solunum Enfeksiyonları, Taşlar ve Kemik Kırıkları ve aşağıdakilerden kaynaklanan birçok sağlık sorununu tedavi amaçlı teşhis koyma imkanı verir.

Sahra hastanesi radyoloji ünitesinin barındırabileceği teknik altyapı özellikleri:

Boyutlar: Standart konteyner boyutları açılmamış halde (600 * 235 * 240)

• Dış yüzeyler için kurşun levha,
• Karanlık oda,
• Hematoloji analizörü,
• Otomatik banyo ekipmanları,
• X-Ray hasta masası,
• Aydınlatma,
• İyi yalıtımlı çatı ve duvar,
• Antibakteriyel PVC zemin,
• A / C,
• Güç dağıtım paneli,
• 110V, 60Hz veya 220V, 50Hz,
• Jeneratör.

4.5. Yoğun Bakım Ünitesi

Yoğun bakım ünitesi, hasta ve ciddi şekilde yaralanan hastalara kritik bakım sağlamak için güvenli ve şartlandırılmış yoğun bakım sağlamak için özel olarak tasarlanmalıdır.. Hasta takibi, bakımı ve tedavisi için, özellikle suni solunum sistemleri olmak üzere her türlü cihaz projelendirilmelidir.

Sahra hastanesi yoğun bakım ünitesinin barındırabileceği teknik altyapı özellikleri:

Boyutlar: Standart konteyner boyutları açılmamış halde (600 * 235 * 240)

• Dahili ve harici güç kaynağı sistemi,
• HEPA filtreli havalandırma sistemi,
• Entegre tıbbi gaz sistemi ve hasta yatağı baş üniteleri,
• Tıbbi ve genel aydınlatma sistemi,
• Entegre kontrol paneli,
• Uluslararası standartlara uygun

4.6. Kan Bankası Ünitesi

Kan bankası ünitesi, kan alma, test etme ve kan saklama için en yüksek standartları sağlayacak ve tamamen kendi kendine yetecek şekilde tasarlanmalıdır. Teknik oda, kan alma bölümü ve tıbbi cihaz ve malzeme dolabı olmak üzere üç ana bileşenden oluşabilir. Kan alma, laboratuvar ve kan saklama ekipmanları üniteye entegre şekilde olmalıdır.

Barındırabileceği teknik altyapı özellikleri:

Boyutlar: Standart konteyner boyutları açılmamış halde (600 * 235 * 240)

• Biyokimya analizörü,
• Hematoloji analizörü,
• Kan gazı analizörü,
• Kit dolabı,
• Binoküler mikroskop,
• Aydınlatma,
• İyi ısı yalıtımlı çatı ve duvar,
• Antibakteriyel PVC zemin,
• A / C,
• Güç dağıtım paneli,
• 110V, 60Hz veya 220V, 50Hz,
• Jeneratör.

4.7. Hasta Transfer Ünitesi

Hasta transfer ünitesi, hastanın uygun ortam ve tıbbi şartlardan transferini yapmak için gereken acil tıbbi ekipmanı içermelidir.

Barındırabileceği teknik altyapı özellikleri:

Boyutlar: Yaklaşık Çadır Boyutları (1000 × 600 cm)

• Hasta transfer sedyesi,
• El yıkama ünitesi,
• Sedyeler arası paravan,
• Kıyafet kabini,
• Isıtma, soğutma ve havalandırma kanalı,
• Çadır ise alev geciktirici ve su geçirmez kumaş,
• Farklı kullanım alanları (Dekontaminasyon, koğuş, triyaj , koridor, vb.),
• Projesine göre ısıtma, soğutma ve havalandırma kanalları bulunur,
• Projesine göre kablo bağlantıları için özel altyapı sistemi kurulabilir,
• Ağır iklim koşulları için özel zemin yalıtımı yapılır,
• Pencereler, aydınlatma ve ihtiyaca göre de ek kapılar konabilir,
• Su geçirmez ve alev geciktirici kumaş kullanılır,
• UV stabilizasyonu sağlanır,
• İsteğe göre farklı kullanım alanlarında kullanılabilir,
• Bir konteynere veya bir başka çadıra bağlanabilir.

4.8. Acil Servis Ünitesi

Acil Gözlem Ünitesi travma veya diğer hayati tehlike oluşturan durumlar nedeniyle acil tıbbi bakıma muhtaç hastalarla ilgilenebilir. Bu ünite, hasta cerrahi veya yoğun bakıma transfer edilmeden önce hastanın stabil kalması için tasarlanır. Hasta ve yaralılara triyaj uygulanan, hafif yaralılar için gerekli tedavinin yapıldığı, ağır yaralılara hayat kurtarıcı ilk yardım, ileri yaşam desteği ve kanama durdurucu cerrahinin yapıldığı mobil bir sistemdir.

Sahra hastanesi acil servi ünitesinin barındırabileceği teknik altyapı özellikleri:

Boyutlar: Standart konteyner boyutları açılmamış halde (600 * 235 * 240)

• Dahili ve harici güç kaynağı sistemi,
• HEPA filtreli havalandırma sistemi,
• Entegre tıbbi gaz sistemi ve hasta yatağı baş üniteleri,
• Tıbbi ve genel aydınlatma sistemi,
• Entegre kontrol paneli,
• Uluslararası standartlara uygun tıbbi ekipman.

4.9. Mobil Diyaliz Ünitesi

Bir afet sonrası yaralanarak böbrek yetmezliği yaşayan hastaların veya sağlık hizmetinin aksaması sonrası böbrek hastalığından kaynaklanan kalıcı böbrek yetmezliği çeken hastaların tedavilerine devam etmeleri için sahra hastanelerinde bu üniteler kullanılabilir. Bunun için diyaliz ekipmanı ve arıtma sistemi üniteye entegre edilebilir.

Kaynaklar: 
Miraç Nevzat KARAKOÇ-AFET TIBBI AÇISINDAN YERALTI HASTANELERİ MODELİNİN GELİŞTİRİLMESİ: BEZMİALEM VAKIF ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ YERALTI HASTANESİ PROJESİ
Eğitim Kütüphanesi. Çanakkale Savaşı'nda Sağlık Hizmetleri Ve Kızılay. 12.08.2019, 2019, http://www.egitimkutuphanesi.com/canakkale-savasi39nda-saglik-hizmetleri-canakkale-savasi-ve-kizilay/
WHO-PAHO. WHO-PAHO Guidelines For The Use Of Foreign Field Hospitals In The Aftermath Of Sudden-Impact Disasters. 2003.
Dori, F., Iadanza, E. ve Miniati, R. (2007). DSS For Field Hospitals Planning. 29th Annual International Conference of the IEEE EMBS, 23-26 August 2007 (s. 3589-3592). France
Yalbaz, I. S. (2008) Afet-Aciliyet Yönetim Sürecinde Sahra-Acil Durum Hastaneleri ve Bir Araştırma: T.C. İstanbul Üniversitesi.
Du Mortier, S. ve Coninx, R. (2007). Mobile Health Units In Emergency Operations. Humanitarian Practice Network, 60, 3.
Ambulancemed. Expandable Container Hospital. 06.09.2019, 2019, (https://ambulancemed.com/urun/expandable-container-hospital/)