Türkiye Deprem Yönetmelikleri

2019 yılında yürürlüğe giren Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği ile ülkemiz deprem yönetmelikleri yenilenmeye başlamıştı. Bina türü dışındaki yapılar için de ilgili yönetmeliklerin yayınlanmasıyla ülkemizde bu konudaki eksiklikler giderilmeye başlandı.

6 Ekim 2020 tarihinde yayınlanan diğer yönetmeliklerle beraber, mevcut deprem yönetmelikleri şu şekildedir.

1. Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği (Yürürlükte)
2. Türkiye Hava Meydanı Yapıları Deprem Yönetmeliği (Ekim 2021’de yürürlüğe girecek)
3. Türkiye Karayolları ve Demiryolları Tünelleri ile Diğer Zemin Yapıları Deprem Yönetmeliği (Ekim 2021’de yürürlüğe girecek)
4. Türkiye Kıyı ve Liman Yapıları Deprem Yönetmeliği (Ekim 2021’de yürürlüğe girecek)
5. Türkiye Köprü Deprem Yönetmeliği (Ekim 2021’de yürürlüğe girecek)

Yapı türlerine göre deprem yönetmeliklerinin farklılaşması nedeniyle, bu yönetmeliklerin kapsamlarını ayrı ayrı belirtmek yararlı olacaktır. Ayrıca PDF formatında tüm bu Deprem Yönetmeliklerin’e bu başlıklardan ulaşabilirsiniz.

1. Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği

Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği (PDF)

Ocak 2019’da yürürlüğe giren Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği;

Yeni yapılacak binaların deprem etkisi altında tasarımı ile mevcut binaların değerlendirilmesi ve güçlendirme tasarımı için uygulanır. Bu Yönetmelik hükümleri, deprem etkisi altında yerinde dökme ve önüretimli betonarme, çelik, hafif çelik, yığma ve ahşap malzemeden yapılan binaların deprem etkisi altında tasarımı için uygulanır.

Deprem etkisi altında binalarda bu yönetmelikte verilen yalıtım uygulamalarından farklı aktif ve pasif davranış kontrolü uygulamaları ve bunlara ilişkin tasarım kuralları bu Yönetmeliğin kapsamı dışındadır.

Binalar ve bina türü yapıların dışında kalan köprüler, barajlar, kıyı ve liman yapıları, tüneller, boru hatları, enerji nakil hatları, nükleer tesisler, doğal gaz depolama tesisleri gibi yapılar, tamamı yer altında bulunan yapılar ve binalardan farklı hesap ve güvenlik esaslarına göre projelendirilen diğer yapılar bu Yönetmeliğin kapsamı dışındadır.

Tarihi ve kültürel değeri olan tescilli yapıların ve anıtların deprem etkisi altında değerlendirilmesi ve güçlendirilmesi bu Yönetmeliğin kapsamı dışındadır.

2. Türkiye Hava Meydanı Yapıları Deprem Yönetmeliği

Türkiye Hava Meydanı Yapıları Deprem Yönetmeliği (PDF)

Ekim 2021 tarihinde yürürlüğe girecek Türkiye Hava Meydanı Yapıları Deprem Yönetmeliği:

Yeni yapılacak hava meydanı yapılarının deprem etkisi altında tasarımı ile mevcut hava meydanı yapılarının değerlendirilmesi ve güçlendirilmesi için uygulanır. Bu Yönetmelik kapsamında yer alan hava meydanı yapıları üç ana sınıfa ayrılmıştır:

• (a) Terminal ve Servis Binaları
• (b) Hava Trafik Kontrol Yapısı
• (c) Diğer Yapılar

3. Türkiye Karayolları ve Demiryolları Tünelleri ile Diğer Zemin Yapıları Deprem Yönetmeliği

Deprem Etkisi Altında Karayolu ve Demiryolu Tünelleri ile Diğer Zemin Yapılarının Tasarımı için Esaslar (PDF)

Tüm tünel tipi uzun yeraltı yapıların ve yeraltında tamamen gömülü olarak bulunan yapıların deprem davranış hesapları ve depreme karşı tasarımları bu şartname kapsamda yapılacaktır.

Tünel/Yeraltı yapıları genel olarak iki ana kategoriye ayrılabilir:

• Çok katlı, büyük boyutlu yeraltı yapıları (örneğin metro istasyonları, otoparklar) ve
• Uzun yeraltı yapıları (tüneller).

İnşaat metoduna göre tüneller aşağıdaki gibi gruplandırılabilir (Şekil 1a, b ve c)

• Delme tüneller,
• Aç-kapa tüneller ve
• Batırma tüp tüneller.

4. Türkiye Kıyı ve Liman Yapıları Deprem Yönetmeliği

Türkiye Kıyı ve Liman Yapıları Deprem Yönetmeliği

Bu Yönetmelik hükümleri yeni yapılacak kıyı ve liman yapılarının deprem etkisi altında tasarımı ile mevcut yapıların performanslarının değerlendirilmesi için uygulanır.

Bu Yönetmelik kapsamında yer alan kıyı ve liman yapıları üç sınıfa ayrılmıştır:

(a) Ağırlık Tipi ve Palplanşlı Rıhtım Duvarları

Ağırlık tipi rıhtım duvarları; betonarme keson türü duvarlar, betonarme payandalı-payandasız L duvarlar, dolu tip bloklu duvarlar, hücre tipi beton bloklu duvarlar, yerinde dökme beton duvarlar olarak tanımlanırlar.

Palplanşlı rıhtım duvarları; ankrajsız ve ankrajlı palplanş ve kombi duvarlar, platformlu duvarlar ve palplanştan veya çelik levhadan yapılma hücre tipi duvarlar olarak tanımlanırlar.

(b) Kazıklı Rıhtım ve İskeleler

Kazıklı rıhtımlar; tek taraftan gemi yanaşmasına olanak sağlayan, arkadaki zemin dolgusunun kazıkların arasından denize doğru şev oluşturduğu, ancak tahliyeye doğrudan yük aktarmadığı sistemlerdir.

Kazıklı iskeleler, iki veya daha çok taraftan gemi yanaşmasına olanak sağlayan bağımsız sistemlerdir.

Dolfenler ve yükleme platformları gibi kazıklı sistemler de aynı yapı sınıfı içinde göz önüne alınacaklardır.

(c) Kıyı tahkimatları ve dalgakıranlar

5.Türkiye Köprü Deprem Yönetmeliği

Türkiye Köprü Deprem Yönetmeliği (PDF)

Bu Yönetmelik hükümleri yeni yapılacak karayolu ve demiryolu köprülerinin deprem etkisi altında tasarımı ile mevcut köprülerin değerlendirilmesi ve güçlendirme tasarımı için uygulanır.

Bu Yönetmelik kapsamında yer alan köprüler Standart Köprüler ve Özel Köprüler olmak üzere iki sınıfa ayrılmıştır.

a) Standart köprüler; kullanıma göre yol köprüleri ile üstgeçit/altgeçit köprülerini, tabiiye tipine göre betonarme, öngerilmeli beton veya çelik kirişli (prekast) köprüler ile sürekli (kutu kesitli veya plak) köprüleri, orta ayak tipine göre betonarme tek kolonlu/çok kolonlu köprüler ile perdeli köprüleri, orta ayak-tabliye birleşimine göre mesnetli/mafsallı birleşimli köprüler ile monolitik birleşimli köprüleri, temel sistemine göre ise yüzeysel/derin/kazık temelli köprüleri kapsamaktadır. Deprem yalıtımlı standart köprüler bu Yönetmelik kapsamı dışındadır.

b) Özel köprüler’in kapsamında ise asma köprüler, eğik askılı köprüler, kemer köprüler vb. standart köprülerin dışında kalan köprüler yer almaktadır.

6.Türkiye Yalıtımlı ve Sönümleyicili Köprü ve Viyadükler Deprem Yönetmeliği

Türkiye Yalıtımlı ve Sönümleyicili Köprü ve Viyadükler Deprem Yönetmeliği (PDF)