Taze Betonun Yerleştirilmesi

Projesinde öngörülen dayanımı sağlayacak şekilde karışımı belirlenen betonun, kurallarına uygun olarak üretilmesinin yanı sıra, taze betonun yerleştirilmesi ve sıkılanmasının da özenle yapılması gerekmektedir. Günümüzde beton, yaygın olarak beton santrallerinde üretilmekte ve mikserli kamyonlarla (transmikserler) taşınmakta ve yerine pompa gücü ile dökülmektedir. Betonun transmikserlerle taşınmasında ve pompa yardımı ile kalıbına dökülmesinde bazı kurallara uymak gerekir. Zira, beton ne kadar kaliteli üretilirse üretilsin, taşınma ve yerine yerleştirmenin özensiz yapılması, beton hedeflenen özelikleri sağlayamaz. Bu nedenle taze betonun yerleştirilmesinde ve sıkılanmasında bazı kurallara uymak gerekir.

Taze Betonun Yerleştirilmesinde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

• Taze beton uzak mesafelere, segregasyon olmaması için, kürekle atılmamalı, kovalar ve özel konveyörler kullanılmalıdır.
• Taze beton çok yüksek mesafelerden serbestçe düşecek tarzda yerleştirilmemelidir.
• Dar kalıplara beton dökümü esnasında bir huni ya da oluktan yararlanılmalıdır.
• Dar ve derin kalıplara beton bir hortum ya da boru aracılığıyla dökülmelidir. Bu durumda, hortum kalıbın alt ucuna kadar indirilmeli, beton döküldükçe hortum yavaş yavaş yukarı çekilmelidir.
• Eğimli yüzeylerde, yerleştirme işlemine en alçak seviyesinden başlanmalı ve yukarı doğru dökülerek devam ettirilmelidir.
• Taze beton kalıplarına, kalınlığı 60 cm’ yi geçmeyecek şekilde, tabakalar halinde dökülmelidir.
• Su altına beton yerleştirilmesi işleminde, suya daldırılan boru ya da tremi yöntemi kullanılır.
• Kalıplarına dökülen taze beton tokmaklayarak sıkıştırılabileceği gibi, vibratör gibi, mekanik araçlarla da yapılmaktadır.
• Vibratörün ucu, taze betonun içine dik durdurulmalıdır (en fazla 10 derece eğik durumda).
• Vibratör ucunun daldırıldığı noktalar arasındaki uzaklık 40-50 cm civarında olmalıdır.

Kalıplarına dökülen ve uygun bir şekilde sıkılanan taze beton dayanım kazanana kadar, bakımının yapılması da gerekmektedir. Betonda aranan basınç dayanımı, dayanıklılık ve ekonominin sağlanabilmesi, daha önce de belirtildiği gibi, betonu oluşturan agrega, çimento, su ve kimyasal ya da mineral katkı maddelerinin, standartlarına uygun hesaplanarak birleştirilmesi ve standardına uygun olarak kalıplarına yerleştirilip sıkılanması ile kürünün uygun bir yöntemle yapılmasıyla mümkündür.
Kalıplarına yerleştirilip sıkılanan taze betonda su içeriği, çimentonun hidratasyonunu tamalayabilmesi için gerekli olan sudan (çimento ağırlığının yaklaşık %25-%30’u) işlenebilirliği iyileştirmek amacıyla daha fazladır. (Betonun İçeriği ve Karışımı) Çimentonun hidratasyonu sonucu açığa çıkan ısı ve ortam koşulları nedeniyle fazla su buharlaşabilmekte, hatta gerekli su kaybolarak hidratasyon durmaktadır. Bu nedenle betonun kürü su kaybını zararsız düzeyde tutarak hidratasyonun hatasız bir şekilde tamamlanabilmesini sağlamaktadır.

Betonda uygulanacak kür yönteminin seçimi ve süresi, taze betonun özeliklerine bağlı olduğu gibi, betonun dökülüğü ortam koşullarına da bağlıdır. İlgili standardlar normal ve anormal hava koşullarında dökülen betonların kürü ile ilgili alınması gereken bazı önlemleri açıklamaktadır. Buna göre, normal hava koşullarında (+5℃ +30℃) dökülen betonlar için;

• Beton yüzeyini ıslak çuvallarla kapatmak,
• Polietilen örtü uygulamak,
• Beton kür malzemesi veya püskürme yoluyla koruyucu tabaka oluşturmak,
• Sulamak,

gibi yönetmlerden biri veya birkaçı birlikte uygulanabilmektedir. (Beton Kürü Nedir? Kürleme Nasıl Yapılır?) Betonun ıslak çuvallarla veya polietilen örtüyle kapatarak kürünün yapılması, betonun yüzeylerinin güneş veya rüzgar etkisiyle ani kurumasını engellediğinden etkili ve güvenli bir kür yöntemidir. Bu yöntemin uygulanmasında yüzeyler çuval veya benzeri su emici/su tutucu bir malzeme ile örtülmektedir. Beton yüzeyine serilen çuvallar sürekli ıslak tutulmalıdır. Taze betonlarda kür uygulamasına 18℃ sıcaklıkta ve %100 bağıl nemde, beton dayanımının 7 günlük yaşa eşdeğer bir dayanıma sahip oluncaya kadar devam edilir. Kür süresi, beton üretiminde kullanılan çimento türüne de bağlıdır.
Kalıplarına yerleştirilmiş taze betonun kürü, anormal hava koşulları olarak tanımlanan, sağanak halinde yağış, şiddetli rüzgar, aşırı soğuk (+5℃’ nin altı), aşırı sıcaklık (+30℃’ nin üstü) durumların da uygun yöntemler kullanılarak yapılmalıdır. Aşırı soğuk durumu +5℃’ nin altı, olark kabul edilse de, sıcaklığın +10℃’ nin altına düşmesi durumunda, genellikle hidratasyon için tehlikeli olabilecek bir kuruma sözkonusudur. Hava sıcaklığının +5℃ ‘nin çok altına düşmesi durumunda, taze betonda bulunan suyun donması ve böylece hidratasyonun durması söz konusu olur. Taze betonun yaklaşık 4 MPa’ lık bir basınç dayanımına ulaşması durumunda, donma nedeni ile betonun zarar görmesi önlenir. Diğer bir deyişle, betonda bulunan su içeriği, donma nedeni ile betona zarar verecek seviyenin altına inmiş olmaktadır.

Kaynak: M. Hüsem, Betonarme,