İnklinometre Nedir? Ne İşe Yarar? Kullanım Alanları

İnklinometre; aletsel gözlem yöntemi ile zeminde meydana gelen yatay deformasyonları yüksek hassasiyetle tespit edilebilen bir alet ve aynı zamanda bu aletin kullanılması ile yapılan gözlem yöntemidir.

İnklinometre aleti, yerleştirildikleri sondaj deliklerinin eksenine dik yönde, değişik derinliklerde hareketlerin ölçümünde kullanılmaktadır. İnklinometre ile sondaj deliğinin iki tarafında oluşan sapmaların yeri, yönü ve büyüklüğü belirlenebilmektedir. Barajlarda gövde dolgusu, temel ve şevlerin duyarlılığının izlenmesinde kullanılırlar.

1.İnklinometre Ne İşe Yarar?

İnklinometre bir boru içinde yer alan eğim sensörü aracılığı ile bu borudaki deformasyonların tespit edilmesini sağlayan bir ekipmandır. Boru içerisinde yer alan sensörde yerçekimine duyarlı çalışan ve eğim ölçen bir mekanizma bulunmaktadır. İnklinometre borusu açılan sondaj deliğine yerleştirilip farklı zamanlarda ölçümler alınarak inklinometre borusunda meydana gelen deformasyonlar tespit edilebilmektedir.

Sensörde dikeye göre eğimi ölçen yerçekimi duyarlı bir güç çevirici bulunur. Boru sondaj deliğine veya dolguya, çoğu uygulamada yer altı yatay deformasyonları belirlemek için dikey bir şekilde yerleştirilmektedir. İnklinometre seti bu ölçümün elektronik ve sayısal olarak yapılmasını sağlayan alet takımıdır.

İnklinometre cihazı ile deformasyonun belirlenmesi işlemi, boru boyunca ölçülen eğim değişimlerinin integrasyon yöntemi ile birleştirilmesi ve bu değişimlerin deformasyona dönüştürülmesi ile yapılır. Her bir ölçümde elde edilen ve derinlikle değişen bu deformasyon değerleri bilgisayar ortamında grafiğe dökülerek derinlik boyunca meydana gelen deformasyon değerleri elde edilebilir. Farklı dönemlerde yapılan ölçümler kümülatif olarak grafiğe döküldüğünde maksimum deformasyonun meydana geldiği derinlik değeri ve meydana gelen deformasyon değeri hassas bir biçimde tespit edilebilmektedir.

2.İnklinometre Ölçüm Seti

İnklinometre ölçüm seti şu ekipmanlardan oluşmaktadır;

• a) İnklinometre Borusu
• b) Prob
• c) Okuma Cihazı (data-logger)
• d) Kablo sabitleyici

a) İnklinometre Borusu 

İnklinometre borusu ABS’den mamül (ABS; akrilonitril (acrylonitrile), bütadin (butadiene) ve stiren (styrene) bileşimi polimer) dört tarafından yivli farklı çapları olan borudur. 3 m’lik parçalar halindedir. Orjinal kaplinleri ve perçinle eklenerek uzatılır. Yivler probunun yerleşmesi ve kaymadan aynı doğrultuda ilerlemesi içindir.

b) Prob

İnklinometre borusu içine indirilen elektronik cihazdır. Kuyu başındaki okuma cihazına (logger) kabloyla bağlantılıdır. Bulunduğu derinlikteki pozisyonunun eğimine göre değişen ve mV mertebesindeki gerilim  okuma cihazına gönderir.

c) Okuma Cihazı (data-logger)

Okuma cihazı, probun değişik derinliklerdeki pozisyonunda okunan gerilim farkının saklandığı ve ekranında okunduğu taşınabilir özel bilgisayardır. Değerlerin inklinometre derinliği, no.su, okuma tarihi gibi bilgilerle birlikte kaydedilmesini sağlar (Bkz Şekil 2.36 c).

d) Kablo sabitleyici

Kablo sabitleyici, probun istenen derinlikte durmasınısağlamak üzere kabloyu sıkıştırarak sabitleyen mekanik makaralı bir sistemdir.

3. İnklinometrelerin Kullanım Alanları ve Uygulamaları

 İnklinometrenin genel olarak kullanım alanları:

• Heyelanlarda kayma bölgesinin belirlenmesi,
• Baraj dolgusunda, zayıf zemin üzeri dolgularda, açık kazı ve tünellerde yanal deformasyonların miktarı ve hızının gözlenmesi,
• Derin kazı sistemlerinde dayanma yapısında meydana gelen yanal deformasyonların gözlenmesi,
• Sedde, kazık ve istinat duvarlarının düşeyden sapmasının gözlenmesi

şeklinde sıralanabilir.