İnşaat İşlerinde Beklenmeyen Riskler ve Alınması Gereken Önlemler
- Siyasi iktidarın veya işveren yönetiminin beklenmedik şekilde değişmesi,
- Genel ekonomik kriz hali (Aşırı fiyat artışları, döviz kuru değişikliği vb)
- Tahmin dışı iklim koşulları,
- İdare ile ters düşülmesi (Onaylarda, hakedişlerde)
- Yatırımdan cayılması,
- Projenin ve imalat kalemlerinin değiştirilmesi,
- İş hacminin aşırı azalması veya çoğalması,
- Yüklenici, yönetici personelinin zaafiyetleri,
- Bazı malzeme vb’lerinin dünya piyasasındaki fiyatlarının artması,
- Mücbir sebepler,
- Taşeron veya ikinci yüklenicilerin zor duruma düşmeleri
Görüldüğü gibi beklenmeyen riskler sözü çok edilen ancak hesap yapılması pek mümkün olmayan olaylardır. Bu konulardaki teknik eleman görüşleri tahminden ileri gidemez. Konu uzmanlarının bile çok kez yanıldıkları bilinmektedir.
Döviz kurlarının etkin olduğu işlerde kur garantisi (kura, dövize kasko) sağlanması, siyasilere, idareye ve müşavirliklere yakın durulması, her türlü risk için en garantili önlemin alınması gibi yöntemler maliyeti yüksek tercihlerdir. Bu yöntemle hazırlanacak tekliflerle, inşaat sektöründe içinde bulunduğumuz dönemde yurtiçinde ve dışında iş alma olasılığı azalır. Bu nedenle risk hesaplarının ayrıntılı, titiz ve gerçekçi olarak yapılması hedeflenen kar ile belirlenen risk maliyetinin birlikte irdelenmesi gerekir.
Doğru hesaplanmış risk üstlenmek yüklenicinin en önemli ve etkin kozudur. Karsız iş yapılamayacağı gibi risksiz kar etmek de düşünülemez. Riskleri yani olası zarar oluşturma tehlikelerini,
- Risk taraması yapıp, onları tanıyarak,
- Güvenilir sigorta şirketleri ile çalışarak,
- Matrisler yapıp olasılıklarını irdeleyerek,
- Maliyetlerini hesaplayarak,
- Risk odaklı denetimlerle izleyerek,
- Özetle risk yönetimine önem vererek
büyük ölçüde azaltabilir ve zararlarını küçültebiliriz.
Yükleniciler bu çalışmaları tecrübeli ve titiz teknik elemanlardan ve uzmanlardan yararlanarak yapabilir.
Risk unsurlarının ve önlemlerinin belirlenmesi, sigorta maliyetlerinin hesaplanması için, farklı sigorta şirketlerinden görüş ve fiyat teklifleri alınması, görüşülmesi ve pazarlık yapılması, hasar ödeme koşullarının öğrenilmesi gerekir.
Riskleri azaltmanın bir başka yöntemi ise yüklenici firmaların büyük ve riskli işlerde ortaklık kurmalarıdır.
Ayrıca, benzer işleri ve riskleri olan yüklenici firmaların yakın temas ve işbirliği halinde, beklenmeyen risklere karşı bir güç birliği oluşturmaları da uygun bir yöntemdir.
Bu güç birliğinin Türkiye Müteahhitler Birliği gibi kuruluşların çatısı altında oluşturulmasının yararlı olacağı şüphesizdir.
