Köprülerin Kısımları
Ana hatları itibariyle köprü, iki ucunda iki kenar ayağa ve varsa arada orta ayaklara oturan bir tabliyeden ibaret bir sanat yapısıdır. Genel olarak köprülerin kısımlarını; Döşeme plağı, Enlemeler, Boylamalar, Ana kirişler, Rüzgar Kirişleri, Üst Yapı ve Mesnetler olarak sınıflandırabiliriz.
□ Aşılacak açıklık üzerinde karayolunu veya demiryolunu taşıyan yapı kısmına tabliye denir.
□ Kirişli köprülerde tabliyenin alt veya üst başlıkta oluşuna göre yan kirişli köprüler ve kirişleri şose altında köprüler ortaya çıkar. Her iki durumda döşeme plağı, enlemeler ve bazen boylamalar ana kirişlerle birleşerek tabliyeyi meydana getirirler.
Köprülerin kısımları şu şekildedir:
1. Döşeme plağı (dal)
□ Döşeme plağı örtü elemanı görevini yapar ve rulman yüzeylerini ve taşıt yüklerini taşır. Ayrıca döşeme plağı, daimi ve hareketli yükleri boylamalara, enlemelere ve ana kirişlere iletir.
□ Plak kenar uzunluklarının birbirine olan oranlarına bağlı olarak hurdi veya dal döşeme olarak isimlendirilirler.
2. Enlemeler
□ Dik köprülerde ana kirişlere dik ve verev köprülerde mesnetlere paraleldirler. Ana kirişleri birbirlerine bağlayarak yük dağıtımını sağlarlar ve köprünün enine rijitliğini sağlarlar.
□ Enlemeler hem rijit olmalı ve hem de ağırlık ve sayıları fazla olmamalıdır.
□ Bunlar dolu gövdeli veya kafes kiriş şeklinde yapılabilirler.
□ Bir köprüde 2 si mesnette biri ortada olmak üzere en az 3 veya 5 enleme olmalıdır. Normal aralıkları 6 -10 m dir. Bazı enlemeler daha derin yapılarak rijitlik enlemeleri ismini alırlar.
3. Boylamalar
□ Daha ziyade çelik köprülerde kullanılırlar.
4. Ana kirişler
□ Tablîyede zati ağırlık, hareketli yükler ve diğer tesirler ana kirişlere intikal eder ve bunlar vasıtasıyla de mesnetlere iletilirler.
□ Yan (kenar) kirişli köprülerde sadece 2 ana kiriş vardır. Kirişleri tabiiye altında bulunan köprülerde kiriş sayısı çoktur ve 2,50-3,50 m lik aralıklarla yerleştirilirler; sayıları çok olabileceğinden yükseklikleri nispeten azdır.
5. Rüzgar Kirişleri
□ Rüzgâra karşı tabliyenin stabilitesini sağlamak üzere, rüzgâr kirişleri, kenar kirişler arasında, yatay çapraz bir kirişleme teşkil ederler. Rüzgâr kirişleri daha ziyade çelik köprülerde kullanılırlar.
6. Üst Yapı
□ Köprünün taşıyıcı gücüne iştirak etmeyip, sadece onun fonksiyonunu sağlayan kısımlardır. Üst yapı şu elemanlardan meydana gelir:
□ Şose, tretuarlar, korkuluklar, dilatasyon derzleri, garguylar (drenaj süzgeci), aydınlatma direkleri ve tesisat v.b.
7. Mesnetler
□ Yükleri kirişlerden alıp temeller aracılığı ile zemine aktarırlar. Bunlar:
□ Kenar ve orta ayaklar ile mesnet tertibatlarıdır.
