Statik Proje Nasıl Okunur?

Statik proje nasıl okunur? Statik proje okunurken, incelenirken dikkat edilecek hususlar nelerdir?

Statik proje nasıl incelenir?  Statik proje nasıl kontrol edilir?

Tüm bu soruların yanıtlarını bu yazıda detaylı bir şekilde açıklamaya çalışalım.

Statik projeler 1/100, 1/50, 1/25 gibi ölçeklerle hazırlanabilir. (Statik proje nedir?) Okuma kolaylığı ve kafa karışıklığına neden olmamak için mimari proje ve diğer ruhsat projeleriyle aynı ölçekleri kullanmakta yarar vardır. En çok kullanılan statik proje ölçeği 1/50 yani proje üzerinde ölçülen 2 cm’in gerçekte 100 cm, 1 metreye eşit olduğu ölçektir. Plan alanının büyük olması durumunda çok geniş bir pafta okunabilirlik açısından kullanışsız olacağından ölçek 1/100’e çekilip daha küçük bir statik proje paftası oluşturulabilir. Ekonomik olması ve yine okunma kolaylığı olması açısından paftalar siyah-beyaz olarak çıktı alınır. Bu arada Türkiye’de genel olarak betonarme ve mimari projeler cm cinsinden çizilirse de bazı istisnalarla karşılaşabiliyoruz. Bu nedenle en başta projelerde belirtilen uzunlukların birimini kontrol etmek gerekir. Çelik konstrüksiyon projeler ise mm cinsinden çizilir.

Mimari proje ile statik projenin okunması açısından farklılıklar bulunur. Mimari projede ayaktaki bir insanın göz hizasından kat kesilip insanın ayaklarına doğru yani yere doğru bakılır. Statik projede ise tam tersi şekilde yukarı yani tavana bakılır. Tüm projeler, projeyi inceleyecek kişinin paftanın güneyinden ve doğusundan bakacağı şekilde çizilir, yani projelerdeki yazılar, ölçüler ve bakışlar buna göre ayarlanır. Statik projeye ve mimari projeye(ve diğer tüm projelere), projenin güneyinden ve doğusundan bakılır.

Statik Proje Kapağı

 

Statik projenin en başında Proje Kapağı bulunur.

Statik proje kapağında, yapı ve yapının bulunduğu arsa bilgileri, statik proje müellifinin ve şirketinin bilgileri, müteahhit ve arsa sahiplerinin bilgileri ile proje onay birimlerinin imzaları için ayrılmış alanlar bulunur. Statik proje paftaları genellikle A4 boyutlarında ve en başta proje kapağı bulunacak şekilde katlanır.

Proje kapağının ardından ilk pafta olarak, yapının arsaya oturumunu gösteren vaziyet planı, aplikasyon planları ve varsa mimari notlar ile şematik olarak mimari kesitler bulunur.

Plan, kesit ve detaylara geçmeden önce bu çizimlerde sürekli karşılaşacağımız donatıların nasıl okunacağına bakalım.

Statik-Betonarme Projede Donatılar Nasıl Okunur? Statik Proje Demir Okuma?

Φ14/15  l=306 veya  6Φ14  l=310 veya  6Φ16/20  l=500 gibi donatı açılımlarının ifadelerini birbirinden ayırabilmek gerekir. Bilindiği üzere Φ donatı çapını ifade eder ve fi olarak okunur. Burada çapın Φ işaretinden önce mi sonra mı yazıldığı konusunda kafanız karışıyorsa donatıların her zaman örneğin fi16 veya fi8 gibi okunduğunu anımsayın. Φ’den önce yazılan sayı ise adettir. “/” işareti ise her zaman için aralık belirtmede kullanılır.  L veya l ise bilindiği üzere uzunluk belirtir. Dolayısıyla;

Φ14/15  l=306   14 mm lik (fi14’lük yani) 306 cm’lik donatı 15 cm aralıklarla uygulanacaktır, burada adet belirtilmemiştir, ilgili aralıkta 15cm’lik aralıklarla 306 cm’lik donatı uygulanacaktır.

6Φ12  l=310 12’lik (fi12’lik yani) 6 adet 310 cm boyunda donatı uygulanacaktır.

5Φ16/20  l=500 burada fazla olarak hem donatı adedi hem de aralık verilmiştir. Yani 16 mm’lık (fi16’lık) 5 adet 500cm uzunluğunda donatı 20 cm aralıklarla uygulanacaktır. Buradan anlaşılan 5 adet 20 cm aralıklarla donatı uygulanacak  kesit 80 cm’dir.

Ayrıca kolonlar için S (S101, S201) harfi isimlendirmede kullanılırkeni S harfinden sonraki indis ilgili elemanın bulunduğu kat ve kotla ilgilidir. Eleman adedine göre bu indisler  ,S11, S101, S1001 gibi farklı basamaklı olarak verilebilir.

Aynı tanımlamalar kirişler, nervür kirişler ve döşemeler için de geçerlidir. Burada kirişler K105, nervür kirişler N206 ve döşemeler D402 gibi isimlendirilir.

Ayrıca her paftanın kenarında ilgili paftanın adı ve özellikleri ile yapı ile ilgili genel bilgilerin bulunduğu pafta kenarlığı, paftalık ve lejantlar bulunur. Burada ilgili pafta hakkında varsa ek açıklamalar, kısaltmaların anlamları, yapı ve yapının bulunduğu arsa ile ilgili temel parametreler ve proje müellifi bilgileri bulunabilir.

Temel Aplikasyon Planı

Temel aplikasyon planında temel kalıp planları, kesitler ve temel için gerekli olan detaylar bulunur.

Radye Temel

Tekil Temel

Mütemadi Temel

Karma Temel

Temel Aplikasyon veya temel kalıp planının yanında konstrüktif olarak verilen, hesaba katılmayan bağ kirişler, yerinde uygulanacak perde duvarla, radye temeller için sehpa detayları gibi bir çok detay bulunur. Tüm bu detayların incelenmesi ve metrajlara dahil edilmesi önemlidir. Temel aplikasyon planı yani temel kalıp planı bir yapının başlangıç projesi olduğu için uygulamanın projeye uygunluğu daha sonra geri dönüşlerin zorluğu açısından dikkatle incelenmelidir. Özellikle kolon aplikasyon planı ile birlikte bu temel aplikasyon planları yapının temel olarak koordinatlarını belirler.

Temel Aplikasyon veya temel kalıp planından sonra temel kiriş açılımları verilir. Mütemadi temeller için kiriş, tekil temeller için tekil temel açılımları verilir.

Temel Kiriş Açılımları

Tekil temel açılımlarında tekil temelin adı, kolonun tekil temel üzerindeki yeri, temel donatıları, kolon filizleri ve detayları, kesit ve kot bilgisi ile temel içinde kalan filiz boyunda bulunan etriyelerin açıklamaları bulunur. Buradaki ölçülere dikkat edilmesi ve yerinde harfiyen uygulanması büyük önem taşır.

Mütemadi temel açılımında ise temel adı, temel derinliği ve genişliği ile temel uzunluğu, donatı açılımları, temel kesidi ve donatı yerleşimi ve etriye açılımları ve yerleşimleri ile kolonfiliz ve etriyeleri bulunur.

Radye temellerin ise açılımı olmaz. Gereken tüm bilgiler radye temel kalıp planı, kesit ve detaylardan sağlanabilmektedir.

Kolon Aplikasyon Planı

Temel açılımlarının ardından kolon aplikasyon planı bulunur. Bu sıralamalar projeden projeye veya projenin özelliklerine göre değişebilse de yaygın olarak sıralaması bu şekildedir.

Kolon aplikasyon planında dikkat edilmesi gereken bir husus aks sistemiyle kolon çizimleri arasında ölçek farklılıklarının bulunmasıdır. Kolon ebatları ile donatı detaylarının daha iyi incelenebilmesi için kolonlar sadece bu planlarda iki katı ölçekte çizilir. Yani aks sistemi 1/50 ile çizilirken kolon ebatları, donatı sayıları ve yerleşimleri 1/25 ölçekle çizilir. Dolayısıyla kolon aplikasyon planından kolonlar arası mesafe ölçmek veya elle ölçü yapmak gibi hatalara düşülmemelidir. Bu tür diğer ölçüler temel aplikasyonu veya kalıp planlarından elde edilmelidir.

Kolon aplikasyon planında kolonların akslara yerleşimi, donatı yerleşimleri, etriye açılımları, çiroz bilgileri ile ilgili tüm detaylar bulunur. Özellikle kolonların yerleşiminde, kolonların akslara yerleşim bilgileri özellikle kolon aplikasyon planından elde edilmelidir.

Kolon Boykesitleri

Kolon aplikasyon planından sonra kolon boykesitleri bulunur.

Kolon boykesitlerinde kolonun etriye aralık ve adetleri ile etriye sıkılaştırma bölgelerinin mesafeleri, boyuna donatıların uzunlukları ve kolonun uzunluğu ile kot yüksekliği okunabilir. Kolon boykesitleri ile varsa bodrum kat perde vuvarlarının (BAP) boykesitleri de verilir.

Perde boykesitinden perde yatay ve düşey donatıları, uzunlukları ve aralıkları okunabileceği gibi kot bilgilerine de ulaşılabilir. Kolon ve perde boykesitleri ile birlikte Deprem Yönetmeliğinde verilen kolon kiriş birleşim detaylarını da vermek gerekir.

Kolon Perde boykesitlerinden sonra statik projenin en önemli bölümlerinden olan kalıp planları verilir.

Kalıp Planları

Asmolen Döşeme

Plak ve Kaset Döşeme Karma

Plak ve Kaset Döşeme Karma Donatı Planı

Mantar Döşeme-(Kirişsiz Döşeme)

Kat kalıp planlarında kolon, kiriş ve döşeme bilgileri ile tüm boşluklar, şaftlar bacalar, kısaca tabliyede işlem görecek tüm kesitlerin bilgileri bir arada bulunur. Özellikler kirişlerin yerleri, kolonların birbirlerine kirişlerle bağlanışları ve döşeme yükseklikleri ile döşeme dış kontürü dediğimiz döşeme etrafının belirlenmesinde esas alınacak çizim kalıp planlarıdır. Kalıp planları ile donatı planları normal şartlarda ayrı ayrı verilmesine rağmen, küçük projelerde ve döşeme donatısının çoğu zaman sabit olduğu asmolen döşemelerde kalıp planı ile donatı planı birlikte aynı çizimde verilebilir. Herhangi bir farklılık içeren tüm kotların kalıp planlarının ayrı ayrı verilmesi gerekirken birbirinin aynısı olan kotlar için ortak kalıp ve donatı planları verilebilir. (Asmolen Döşeme Nedir?)

Plak döşemeler için daha çok pilye donatılar tercih edilse de pilyesiz düz donatılar da kullanılabilmektedir. Asmolen döşemelerde ise nervür kirişlerinin üzerindeki tepe betonu (top beton) adı verilen ince bölge için düz donatılar kullanılmaktadır. Mantar döşemelerde ise kiriş açılımları olmadığı için, karmaşa ortaya çıkmaması açısında kalıp ve donatı planları ayrı ayrı verilmektedir.

Kalıp ve donatı planlarından sonra kiriş ve nervür açılımları bulunur.

Kiriş ve Nervür Açılımları

Kalıp planlarında yerleri ve yönleri belirtilen kirişler ile asmolen döşemelerde verilen nervür kirişlerinin detaylı açılımları kalıp planlarının ardından verilir.

Kalıp planlarında verilen kiriş ve nervürlerin detaylı açılımları olan kiriş ve nervür kiriş açılımlarında kirişlerdeki enine ve boyuna donatı adetleri ve bunların yerleri ile kirişin boyutları, kotları ve aksları detaylı bir şekilde verilir. Burada ayrıca kirişlerin kesitleri ile etriye açılımları detay olarak kiriş açılımlarının yanında verilir.

Kiriş ve nervür açılımlarında aynı aksta birbirilerini takip eden kirişler sırasıyla sürekli olarak bir bütün halinde çizilir. Ayrıca numaralandırılması ve isimlendirilmesi kotlara ve sırasına göre yapılıp aynı sırayla açılımlarda verilmeye çalışılır.

Merdiven Detayları

Kiriş ve nervür açılımlarından sonra da son olarak merdiven detayları verilir. Burada merdiven planı, basamak, rıht sayısı ve genişlikleri ile donatı detayları verilir. Ara ve kat sahanlıkları da burada gösterilir. Ayrıca uygulama için merdiven kesitlerinin verilmesi de son derece önemlidir.

Bir diğer ruhsat projesi olan mimari projelerin okunmasının detaylı bir anlatımını içeren  Mimari Proje Nasıl Okunur? Bölümleri ve Detayları Nelerdir? yazımızı okumanızı öneririz.

Statik projelerin okunması ile ilgili sıkça sorulan sorulara da kısaca değinelim.

Statik projede hangi bölümler bulunur?

Statik projelerde yapı ve taşıyıcı sistem türüne bağlı olarak farklı bölümler bulunur. Örneğin bir statik betonarme projesinde; kat ve temel kalıp planları, kolon aplikasyon planları, kiriş açılımları, merdiven ve döşeme detayları ile özel imalat gerektiren tüm noktaların ayrı ayrı detayları bulunmaktadır.

Statik projeye hangi yönlerden ne taraftan bakılır?

Statik projele paftaları, paftanın sağ ve alt taraflarından okunacak şekilde hazırlanmaktadır. Dolayısıyla doğru bakış yönleri bu yönlerdir. Fakat bu yönler ile yapının çoğrafi olarak yönleri karıştırılmamalıdır. Coğrafi yönler paftalarda pusula vb. özel olarak verilmiş şekillerle belirtilmektedir.

Statik proje ile mimari proje arasında uyumsuzluk varsa hangi proje takip edilmelidir?

Normalde statik proje ile mimari projeler ya da diğer projeler arasında uyumsuzluk bulunmamalıdır. Herhangi bir uyumsuzluk ile karşılaşıldığında kesinlikle ilgili proje müelliflerine danışılıp hareket edilmeli, bunun dışında bir çözüm yoluna gidilmemelidir.

Statik projelerde kullanılan ölçü birimleri nelerdir?

Projelerde genellikle cm ve mm ölçü birimleri kullanılmakta olup, hangi birimlerin kullanıldığı proje üzerinde belirtilmektedir.

Statik projede üzerinde proje müellifinin iletişim bilgileri bulunur mu?

Proje paftalarının başında bulunan kapaklarda proje müellifleri ile ilgili bilgiler bulunmaktadır.