Zemin Cinslerine Göre Yaklaşık Zemin Emniyet Gerilmeleri
Zemin emniyet gerilmesi, bir yapının tasarımında kullanılan önemli verilerden bir tanesidir. Yapının servis ömrü boyunca sağlıklı bir şekilde ayakta kalabilmesi için, yapının detaylı analiz ve hesaplamalar ile temel ve taşıyıcı sistemlerinin boyutlandırılması gerekmektedir. Bir temelin boyutlandırılması için gerekli en önemli verilerden bir tanesi de üzerine yapının inşa edileceği kara parçasının, zemin emniyet gerilmesidir.
Zemin emniyet gerilmesi gerekli saha ve laboratuvar işlem ve deneyleri sonucunda hesaplanarak belirlenir. Zemin etüdü denilen bu işlem her yapının statik projesi hazırlanmadan önce ilgili müelliflere iletilir ve bu rapor sonucunda projelendirme yapılır.
Normal koşullarda can ve mal güvenliği beklenen her türlü yapının projelendirilmesinden önce zemin etüdü yapılmalı ve zemin emniyet gerilmeleri belirlenmelidir. Yalnız henüz kesinleşmemiş işlerde (önproje-taslak proje), zemin etüdü yapılması mümkün olmayan işlerde veya birtakım farklı sebeplerle zemin etüdünün yapılmayacağı durumlarda bazı yaklaşık değerlerin kullanımı söz konusu olabilmektedir. Bu gibi durumlarda yine ilgili inşaat mühendisinin görüşü ve sorumluluğunda olmak üzere, zemin cinsi ve yapısına bağlı yaklaşık zemin emniyet gerilmelerine aşağıdaki tablodan ulaşabilirsiniz.
| Basit Durumlarda (Ön Etüt İçin) Zemin Emniyet Gerilmeleri | KG/CM2 | T/M2 |
|---|---|---|
| A) DOLGU ZEMİNLER: (Suni olarak sıkıştırılmamış zeminler) | ||
| Temel tabakalarının özellik ve kalınlığına, sıkılık ve intizamına göre | ||
| 1. Tabii dolgu zeminler | 0.1-0.6 | 1-6 |
| 2. Sıkıştırılmış stabilize dolgu zeminler | 0.7-1.0 | 7-10 |
| 3. Vibrasyonlu silindirle sıkıştırılmış dolgu zeminler | 1.0-1.5 | 10-15 |
| B) TABİİ ZEMİNLER: (Hiç dokunamadıkları ve bozulmadıkları bilinen zeminler) | ||
| 1. ÇAMUR ZEMİNLER: Turba, bataklık, organik zeminler | 0 | 0 |
| 2. KOHEZYONSUZ ZEMİNLER: (Kum, çakıl) “Ayrık taneli yeterli sıkılıkta” zemin. | ||
| a) Tane çapı 1 mm den küçük ince kum | 2 | 20 |
| b) Tane çapı 1 mm den küçük orta kum | 2 | 20 |
| c) Tane çapı (1-3) mm olan kaba kum | 3 | 30 |
| 3. KOHEZYONLU ZEMİNLER: (Balçık, kil. marn) | ||
| a) CIVIK: “Avuçta sıkılınca parmaklar arasından dışarı kaçar” | 0 | 0 |
| b) YUMUŞAK HAMUR: “Kolayca yoğrulabilen kıvamda” | 0.4 | 4 |
| c) KATI HAMUR: Zor yoğrulabilen kıvamda, elde kopmadan kırılmadan 3 mm çapa kadar yuvarlanıp inceltilebilen kıvamda | 0.8 | 8 |
| d) YARI SERT: “Yoğrulunca çatlar, parçalanır, çok az nemli zeminler” | ||
| • Yumuşak kil ve gevşek kum zeminler | 1.0-1.5 | 10-15 |
| • Sıkı kil ve sıkı kumlu zeminler | 1.5-2.0 | 15-20 |
| • Sıkışmış kaba kum ve çakıl zeminler | 2.0-2.5 | 20-25 |
| e) SERT ZEMİNLER “Kuru zeminler” Tortul taşlar | 2.5-3.5 | 25-35 |
| 4. KAYA ZEMİNLER: ”Hava tesiriyle bozulmamış, az çatlaklı. Sağlam, tabaka durumu elverişli zeminler” | ||
| Sert Kayalar | 3.5-5.0 | 35-50 |
| a) KAPALI TABAKALAR HALİNDE OLUŞMUŞ KAYA ZEMİN | ||
| (Kalker, kumtaşı, mermer, şist, arduvaz v.s) | ||
| 1. Az dayanıklı kapalı tabaklar halinde oluşan | 10 | 100 |
| 2. Sağlam (Basınç mukavemeti 50 kg/cm 2 den büyük) kapalı tabakalar halinde oluşan | 15 | 150 |
| b) MASİF KÜTLELER VEYA SÜTUNLAR HALİNDE OLUŞMUŞ KAYA ZEMİN (Granit, Siyanit, bazalt v.s.) | 30 | 300 |
