Fay Hareketleri-Normal-Ters-Sağ Atımlı-Sol Atımlı Fay Nedir?
“Sağ Yanal Atımlı Fay Nedir?”
“Sol Yanal Atımlı Fay Nedir?”
Faylar bilindiği üzere kaya bloklarının farklı yönlerdeki hareketinin olduğu yerlerdeki kırıklardır. Faylar, düzlemleri boyunca gelişen birbirlerine ya da kaymaya göre başlıca dört farklı grup altında değerlendirilebilirler:
Fay Düzlemi Boyunca Gerçekleşen Hareket
- Eğim Atımlı Faylar (dip-slip faults): Normal Fay, Ters Fay. ve Bindirme Fay;
- Doğrultu-atımlı Faylar (strike-slip faults) : Sağ yanal atımlı fay, Sol yanal atımlı fay,
- Verev-atımlı Faylar (oblique faults)
- Pivotal / Rotasyonal / Burulma Faylar: kayma miktarı fay düzleminin doğrultusu boyunca hızlı değişiklikler gösterir
1-Eğim Atımlı Faylar (dip-slip faults)
1a Normal Fay
Normal fay hareketinde, bir blok diğer bloğa göre aşağıya doğru hareket eder. Yukarıdaki şekilde 1 ve 2 numaralı bloklar için, asılı blok(1), taban bloğuna(2) göre aşağı yönlü hareket gerçekleştirir.
1b Ters Fay ve Bindirme Fayı
Basınç altında kayaçlarm çarpışması sonucunda gelişen faylanma ters faylanma olarak isimlendirilir.
Normal fay hareketinin tersi yönde, bu sefer asılı blok (3), taban bloğuna (4) göre yukarı yönlü doğru hareket gerçekleştirir. Ters faylar, fay düzleminin eğim açısına göre, değişik isimlerle ifade edilir. Eğim derecesi 45° den az olanlara küçük açılı ters fay, 45° den büyük olanlara büyük açılı ters fay, 10°-35° arasında olanlara bindirme fayı(thrust), eğim açısı çok düşük olanlara da (0°-1°) örtü fayı veya nap (overthrust, nappe) denir.
2- Doğrultu Atımlı Faylar
Doğrultu atımlı faylarda hareket yönü fay doğrultusuna paraleldir. (2) ve (3) blokları fay doğrultusunda hareket etmektedir. Doğrultu atımlı faylar iki bloğun yanal fakat zıt yönde hareket etmesiyle meydana gelir.
Hareket yönüne göre, sağ atımlı, sol atımlı, doğrultu atımlı faylanma olarak isimlendirilir. Sağ yönlü yerdeğiştirmelerin ağırlıkta olduğu faya sağ yanal atımlı fay, sol yönlü yerdeğiştirmelerin ağırlıkta olduğu faya sol yanal atımlı fay adı verilir.
Örneğin Kuzey Anadolu Fayı (KAF) sağ yanal atımlı, Doğu Anadolu Fayı (DAF) sol yanal atımlı bir faydır.
3-Verev Atımlı Fay
Verev atımlı faylarda hareket fay düzlemine göre eğik olarak gelişir. Hareket ne doğrultuya ne de eğime paraleldir.
4-Rotasyonal (Pivotal/Burulma) Fay
Rotasyonal faylanma, bir bloğun diğeri üzerinde dönme-burulma hareketi yaptığı faylanma hareketidir.
