Öngerilmenin Üstünlükleri ve Sakıncaları
Öngerilmenin sayısız üstünlüklerinin bazıları aşağıda verilmiştir:
Öngerilmenin Üstünlükleri
Öngerilmeli yapı elemanlarında yüksek dayanımlı kablo, yüksek dayanımlı beton ile birlikte kullanılır. Yüksek dayanımlı betonda elastisite katsayısı ve çekme dayanımı yüksek olduğundan, çatlama olasılığı azdır. Elastisite modülünün, eleman katılığının (rijitliğinin) yüksek olması sonucu daha küçük biçim değiştirme ve yerdeğiştirme yapar. Yüksek dayammlı beton daha az zamana bağlı yerdeğiştirme olan sünme ve büzülme yapar. Yüksek dayanımlı betonun basınç dayanımının yüksekliği daha fazla taşıma gerilmesi ve yükü verir. Yüksek dayanımlı betonda kesitler küçüleceğinden elemanlar daha hafif olduğundan taşıma giderleri de azalır.
Öngerılmeli elemanlarda genelde çekme gerilmesine izin verilmediği için, elemanlar çatlaksızdır. Öngerilmeli elemanlar ile sızdırmaz yapılar su depoları, nükleer santral hücreleri yapmak olanağı artar, öngerilmeli elemanlar çekmesiz yani bütün kesitte basınç olduğu için, kesitin tamamından yararlanılır. Tarafsız eksen kesitin dışında bulunur.
Elemana uygulanan öngerilme ile oluşan normal gerilmeler eğik çekme (kesme) dayanımını arttırır, öngerilmenin üstünlüklerinden bir tanesi de elemanlarda daha az etriye kullanılmasıır. Art çekmeli elemanlarda genelde kablo ekseni eğriseldir. Kablo eksenin eğrisel olması kesme kuvveti taşımaya yardım eder ve kesme için daha az etriye gerektirir.
Öngerilmeli eleman kesitlerinin bütününden yararlanıldığı için kesitler küçük ve narindir. Aynı açıklıklı betonarme kirişin yarı ağırlığında olduklarından hafif, sabit ağırlıkları düşüktür. Öngerilmeli elemanların ağırlıklarının azlığı nedeni ile açıklık ortasındaki yerdeğiştirmeleri de az hatta yukarı doğru (negatif) olabilir. Genelde yalnız kendi ağırlığı altındaki öngerilmeli kirişlerde yukarı doğru yerdeğiştirme yani ters sehim olabilir.
Betonarme elemanlar ile karşılaştırıldığında öngerilmeli elemanlar daha güvenlidir. Beton ve kablo daha kullanılmadan öngerme verilmesi sırasında denenmiş olur. Başlangıç öngermesi sırasında beton zayıf ise ezilir, kablo kusurlu ise kopar. Böylece eleman başlangıçta denenmiş olur. Beton örtü kalınlığı öngerilmeli elemanların kıvrık kablolu olanlarında yalnız bir noktada kritik iken, betonarmede bütün açıklıkta kritiktir. Öngerilmeli elemanda ortalama beton örtü kalınlığı betonarmeden fazla olduğu için yangına, korozyona karşı daha güvenlidir.
Ekonomik olması öngerilmeli elemanların diğer bir üstünlüğüdür. Kesitlerin küçüklüğü yüzünden ağırlıklar, taşıma giderleri daha azdır. Daha az malzeme kullanımı ekonomikliği doğurur.
Öngerilmenin üstünlükleri, avantajları yanında aşağıda özetlenen sakıncaları vardır.
Öngerilmenin Sakıncaları
Öngerilmenin sakıncalarından ilki, art çekmeli öngerilmeli elemanlarda uç ankrajı kullanılır. Uç ankrajlar pahalı olduklarından ard çekmeli öngerilmeli kirişlerin üretim gideri artar, ayrıca ankrajlar her istendiğinde kolayca bulunamaz.
Art çekmeli öngerilmeli elemanlarda sıvı harç enjeksiyonu kullanılır, öngerme işlemi bitirildikten sonra kablo ile beton arasındaki aderansı sağlamak için kablo kılıf boşluğuna çimento enjeksiyonu yapılır. Enjeksiyonu basınç ile uygulayan donanım gereklidir.
Öngerilmeli eleman biçimleri betonarme kesitler ile karşılaştırıldığında çok karmaşıktır. Öngerilmenin sakıncalarından olan bu dikdörtgen olmayan kesitlerin değişkenliği kalıp ve işçilik giderlerini artırır. Öngerilmeli elemanların tasarım ve yapımında deneyimli mühendis ve işçi gerektiğinden teknik eleman ücretleri de giderleri arttırır.
