Priz Hızlandırıcı Beton Katkı Maddeleri
“Vakit nakittir” sözünün geçerli olduğu sektörlerin başında muhtemelen inşaat sektörü bulunuyor. İşte o vaktin kısıtlanması konusunda önemli araçlardan biri de beton hızlandırıcı katkılardır. Betonun yeterli dayanım kazanarak üst katların imalatına geçilebilmesi, kalıpların sökülüp yeni alanlarda kullanılmaya başlanması, özellikle kaba inşaat aşaması hızını önemli ölçüde etkilemektedir. Ancak hız beklentisinin kalite ve dayanımdan taviz verilmesi anlamına gelmemektedir. Dolayısıyla zaman kazandıran bu priz hızlandırıcı katkılar ve bu malzemelerin performansları önemli araştırma çalışmalarındandır.
Priz hızlandırıcı katkı maddeleri kısaca, kullanıldıkları betondaki katılaşmanın katkısız betondakine kıyasla daha hızlı oluşmasını sağlayan katkı maddeleridir. Priz süresini hızlandıran katkı maddeleri genellikle başlangıçtaki hidratasyon ısısını arttırırken, sertleşmeyi çabuklaştırıp erken dayanım sağlayabilirler. Hidratasyon ısısının artması aynı zamanda antifriz işlevi görmelerini mümkün kılar. Dolayısı ile bu tür katkılar soğuk havalarda dökülen betonlarda, kalıp sökme sürelerinin kısaltılmasında, prefabrikasyon beton eleman üretiminde, hidrolik basınca karşı tıkama işlerinde yararlı olur. Olumsuz yan etkileri arasında plastik rötreyi ve klorür içermeleri halinde, betonarmede çelik donatı korozyon riskini arttırmaları sayılabilir.
Soğuk havada katkısız betonun priz süresi daha uzun olmakta ilk zamanlarda kazanılan dayanım daha az olmakta ve buna bağlı olarak kalıpların sökülme zamanı uzamakta ve betonun kürü için daha uzun zaman gerekmektedir. Priz hızlandırıcı katkı maddelerinin kullanılması durumunda bu gibi olumsuzlukları telafi etme imkanı elde edilebilmektedir.
Bu tür beton katkı maddeleri betonda ilk zamanlarda yer alan hidratasyonu daha hızlı olmasını sağlamakta daha hızlı dayanım kazanılmasına yol açmaktadır.
Priz hızlandırma amacıyla kullanılan çok değişik türde katkı maddeleri bulunmaktadır. Bazıları portland çimentosunun hidratasyonu ile doğrudan ilişkili olmamakla beraber çok hızlı priz yaratabilmektedir.
Bu tür katkıların kullanıldıkları betonların priz başlama süresi 1 ile 4 dakika priz sona erme süresi 3 ile 10 dakika arasında olabilmektedir.
Çok hızlı priz yaratan katkılar ise yapıdaki su kaçağını durdurmak için betondaki bir deliğin tıkanması işinde, betondaki bir bölümün yama yapılarak tamiri işinde veya benzeri durumlarda kullanılmaktadır.
Priz hızlandırıcı katkı maddeleri suda çözünebilen organik veya inorganik tuzlar dan elde edilebilmektedir.Suda çözünebilen organik tuzlar arasında priz hızlandırıcı olarak en çok kullanılanları triethanolamine ve kalsiyum formattır. bunların bir miktar su azaltıcı etkileri de olmaktadır. Diğer organik tuzlar olarak kalsiyum asetat kalsiyum propiyonat laktik asit formaldehit gibi maddeler sıralanabilir.
Klorürler, bromitler, fluoridler, karbonatlar, nitratlar ve alkali hidroksitler suda eriyebilen organik tuzlardır. Priz hızlandırmada en etkili tuzlar kalsiyum tuzlarıdır.
Priz hızlandırıcı katkı maddelerinin avantajları nelerdir? Neden kullanılırlar?
Priz hızlandırıcı katkı maddeleri beton özelliklerine olumlu etkileri şu şekildedir;
Priz hızlandırıcı katkı maddeleri taze betonun priz süresini kısaltmaktadır. O nedenle,
- Beton yüzeyinin düzeltilmesi işlemi daha kısa sürede tamamlanmaktadır,
- Kalıplardaki hidrostatik basınç azalmaktadır,
- İlk zamanlarda betondaki dayanım artışı daha hızlı olmaktadır,
- Kalıplar daha erken sökülebilmektedir,
- Taze betonun kürü için gerekli süre azalmaktadır,
- Soğuk havanın yarattığı yavaş hidratasyon nedeni ile oluşabilecek olumsuzluklar önlenebilmektedir,
- Yapı veya yapıdaki tamir işlemi daha kısa sürede tamamlanabilmektedir.
Priz hızlandırıcı katkıların kullanılması durumunda taze betonun taşınması yerleştirilmesi sıkıştırılması ve yüzeyinin düzeltilebilmesi için gereken sürenin çok iyi ayarlanması doğru programlama yapılması özellikle önemlidir. Fazla miktarda kullanılan katkı maddeleri ani prize yol açabilmektedir. Ayrıca priz hızlandırıcılar ilk günlerdeki beton büzülmesinin biraz daha fazla betonu nihai dayanımının ise biraz daha az olmasına neden olabilmektedir.
