Travers Nedir? Travers Çeşitleri, Olumlu ve Olumsuz Yönleri

Demiryollarında yük aktarımı modeline uygun şekilde; rayın kendisine aktardığı kuvvetleri daha geniş bir yüzeye  yayarak balast tabakasına aktaran, yolun açıklığını belirleyip koruyan ve yolu yan etkilere karşı yolun ekseninde tutan, raylara dik yönde belirli aralıklarla döşenmiş sömellere travers denir.

Travers; raydan gelen yükleri azaltmak amacıyla balastlara ileten, rayın altına döşenen yol üstyapı malzemesine denir.

Bir demiryol üst yapısında traversler şu görevleri üstlenirler;

• Raylardan gelen yüklerin yayılmasını sağlayarak yükü balasta aktarmak,
• İki ray dizisinin oluşturduğu yol genişliğini muhafaza etmek,
• Raylara içe doğru eğim vermek,
• Yolun ekseninden kaçmasını önlemek, demiryolunun ekseninde kalmasını sağlamak,
• İki çelik ray arasında elektrik yalıtımı yapmak (sinyalizasyonlu hatlarda),
• Raylarda içe doğru 1/20-1/40 oranında eğim vermek ve İki çelik ray dizisinin oluşturduğu yol açıklığını korumak.

Traverslerde Aranan Özellikler;

• Aşınmaya karşı mukavemet, dolayısıyla sertlik özelliği.
• Elastikiyet Kırılma ve ezilmeye karşı mukavemet,
• Rayların montajına elverişli olma,
• Dış etkilere mukavemet,
• Üst yapının stabilitesi bakımından çok hafif olmaması,
• iki işçinin taşıyamayacağı kadar da ağır olmaması,
• Maliyetinin uygun olması,
• Gürültüyü ve sademeyi azaltması,
• İzolasyona elverişli olması,
• Hararete ve rutubete dayanıklılık,
• Bağlantı elemanlarının taşıması, istiflemesi, döşenmesi, sökülmesi kolay bir şekilde monte edilebilir olmalı,
• Aşınmaya, kırılmaya, ezilmeye karşı yeterli dayanımda olmalı,
• Yeterli genişlik ve uzunlukta olmalı,
• Travers malzeme elektrik akımını iletmemeli,
• Travers ile balast arasında sürtünmenin sağlanabilmesi için gerekli sürtünmeye sahip olmalı,
• Su, nem, asit yağmurları, ot, ağaç kökleri ve mikroorganizmaların zararlı etkilerine dayanıklı olmalı,

Traverslerin Sınıflandırılması;

• Ahşap Traversler
• Demir Traversler
• Betonarme Traversler

Ahşap Traversin Özellikleri

Olumlu Yönleri;

• Ahşabın doğal yapısındaki esneklik nedeniyle, raydan gelen kuvvetleri esneyerek karşıladığından darbe etkisini önler, sürtünme de az olduğundan balasta zarar vermez.
• Bakım masrafı azdır.
• Esnektir.
• Yol stabilizesini bozmayacak kadar ağır, taşınabilecek kadar hafiftir.
• Gürültüsüz bir yolculuk sağlar.
• Yalıtkandır.

Olumsuz Yönleri;

• Rutubetten çok etkilenir.
• Yanma ihtimali yüksektir.
• Dresaja dayanıksızdır, yol genellikle kurplarda dışa kayar.
• Ekartmanın korunması zordur.
• Ömürleri kısadır.

Demir Traversin Özellikleri

Olumlu Yönleri;

• Ömürleri 45-50 yıl olup, kreozotlanmış ahşap traverslerin yaklaşık iki katıdır.
• Şekil ve boyut bakımından daha kolay ve iyi şekilde istiflenir.
• Çerçeveler daha hafifi dolayısıyla taşınması daha kolaydır.
• Rayların demir traverslere bağlanması ve sökülmesi çok daha kolay ve mükemmeldir, ahşap traversdeki gibi laçkalaşmaz.
• Ayrıca antişöminman malzemesine gereksinme göstermez.
• Yanmaya karşı dayanıklıdır.
• Uçları tırnaklı olduğu için dresaja dayanıklıdır.
• Ekartmanı iyi korur.

Olumsuz Yönleri;

• Hafif olması üstyapının stabilitesi bakımından iyi değildir.
• Demir traversli hatlar ahşap traverslerden daha çabuk bozulur.
• Yüksek hız ve ağır yük taşımasına uygun değildir.
• Ahşap traversler daha elastiktir, stabildir ve konforludur.
• Demir traversler, özellikle bağlantılar iyice sıkılmamışsa, trenlerin geçişinde gürültü yaparlar.
• Demir traversler elektrik akımını geçirdiğinden bir ray dizisinin diğerinden izole edilmesi güçtür. Dolayısıyla elektrikli işaretler ve otomatik bloklarda raylardan faydalanarak yapılan hat devreleri kullanılmaz.
• Demir traversler rutubette paslanırlar.
• Bakım zor ve masraflıdır.
• Gürültülü yolculuk verir.

Betonarme traversin özellikleri

Olumlu yönleri;

• Ekartmanı iyi korur.
• Az gürültü yapar. (Demir traversten az)
• Nemden etkilenmez.
• Elektrik akımını çok az geçirir.
• Dış etkilere ve ateşe dayanıklıdır.
• Ağırlığı sebebiyle çağın gereği yüksek hız ve ağır yük taşınması ancak beton traversle mümkün olur.
• Ateşe dayanıklıdır.

Olumsuz yönleri;

• Bakımı zordur.
• Daha dikkatli ve makinalı çalışmayı gerektirir.
• Draylardan sonra çatlama ve kırılmalar olur.
• Bu sebeple de hemen değiştirilmeleri gerekir.
• Kurplarda kurp merkezi yönünde dresaj olur.
• Değişik şekil ve uzunluklarda yapılması zordur.
• Balasta fazla zarar verir.
• Esneklik yoktur.
• Çürük platformlarda kullanılması tercih edilmez.
• Dray sonuncunda çok hasar görür.