Ateş Bacalarının Düzenlenmesi ve Yapım Kuralları

Ateş bacaları, soba, şömine kalorifer ya da fabrika ocaklarında yanan yakıtın gaz ve dumanını, dışarı atmak için uygulanır. Bacaların yapımında; genellikle tuğla, pişirilmiş kil, künk ya da beton künk veya özel beton bloklar kullanılır.

1-Bacalar, özellikle iç duvarlarda düzenlenmelidir. Bacanın iyi çekmesi; baca içindeki hava yoğunluğunun, dış hava yoğunluğundan daha az olmasıyla mümkündür. Bu da bacanın içinin, dış havaya göre daha sıcak olması demektir. Sıcak hava yukarı doğru yükselirken, arkasındaki gaz ve dumanı da birlikte sürükleyecek ve dışarı atılmasını sağlayacaktır. Bu nedenle dış duvara konulan bacanın içindeki hava, daima soğuk olacak ve baca da iyi çekmeyecektir.

Ayrıca dış duvara konulan bacanın çatı üzerindeki yüksekliği de, çatı eğimi nedeniyle fazla olacağından; hem çirkin bir görünüm verecek ve hem de rüzgar vb. etkilere karşı zayıf olacaktır. Bu durumda ve özellikle yüksekliği 250cm’den fazla olan bacayı, demir veya çelik tellerle çatıya bağlamak gerekir.

Genellikle şömine bacalarının mimari nedenle dış duvara konulması gerektiğinde; bacanın dış yüzeyinden en az bir tuğla kalnlığında (19 cm) ve ayrıca ısıya karşı yalıtımlı olması gerekir.

2-Bacanın uzun kenarı, çatı eğimine paralel olmalıdır. Böylece, yağmur ve kar sularının baca dibine ve çatıya zararlı etkisi azaltılmış olur.

3-Bacalar çatının taşıyıcı elemanlarıolan mahyaları ve bunların birleşme noktalarını kesmeyecek konumda düzenlenmelidir. Zorunlu durumlarda ise baca, 60º eğimin altına düşmeyecek bir açıyla, çatı arasında kaydırılmalıdır. Baca içinde kaydırma noktalarına, bacanın temizlenmesi esnasında bacaya sarkıtılan ipin takılmadan ve kolay hareket etmesi için, yuvarlak demir konmalıdır. Ayrıca bacanın kaydırılan kısmının altına, destek duvarı yapmak gerekir.

4-Bacalar planda mümkün olduğunda gruplandırılmalı, çatı üzerine en az sayıda çıkartılmalıdır. Böylece hem bacaların birbirini ısıtarak iyi çekmeleri sağlanacak ve hem de çatı üzerinde çok sayıda ve çirkin baca görüntüsü önlenmiş olacaktır. Ayrıca bacalar için yapılacak masraf da azaltılmış olacaktır.

5-Bacalar çatının en yüksek mahyasından ve komşu binadan en az 80 cm, çatı örtüsünden ise en az 100 cm yukarı kadar çıkartılmalıdır. Böylece eğimli çatı yüzeyini yalayarak aşan rüzgar, baca içerisindeki havayı da yükseltecek ve bacanın çekimine yardımcı olacaktır. Yüksekliği az olan bacalarda ise bu durum, tersine olacak ve rüzgar baca içerisine girerek, bacanın geri tepmesine neden olacaktır.

6-Her soba ve ocak için ayrı bir baca yapılmalı, mecbur kalınmadıkça aynı katta ve aynı baca kanalına birden fazla soba bağlanmamalıdır. Zorunlu durumlarda ise, aynı baca içerisine giren iki soba borusunun eksenleri arasında en az 30 cm yükseklik farkı bırakılmalıdır.

7-Soba borusu baca içerisine, en çok baca duvarı kalınlığı kadar sokulmalıdır. Ayrıca soba boruları, köşeye sıkıştırılarak ve eğik bir şekilde değil, düz ve rahat bir biçimde girmelidir.

8-Baca içindeki derzler iyice doldurulmalı ve malanın tersiyle düzeltilmelidir. Oyuk ve kabarık derzler, hem bacanın kolayca kurum bağlayarak tıkanmasına neden olacak ve hem de gaz ve dumanın çevre sürtünmesini artırarak, bacanın çekişini zorlaştıracaktır.

9-Baca içi sıvanmamalıdır. Aksi halde sıva sıcak ve soğuk etkisiyle kolayca dökülüp, baca deliğini tıkayacaktır. Ayrıca özellikle doğal gaz yakılan kalorifer bacalarının içi ise, en az 1 mm kalınlığındaki paslanmaz çelikten yapılan bir sac kılıf ile kaplanmalıdır. Bu kılıf, bacadan çıkan dumanın yoğunlaşmasından oluşacak terlemenin, bacaya zarar vermesini önleyecektir.

10-Bacanın bina içerisindeki dış yüzeyi sıvanarak, derzlerden kaçması muhtemel ateşin, yangın tehlikesi oluşturması önlenmelidir.

11-Bacalar ahşap kirişlemeli döşemelerden geçerken, ahşap kısımların bacanın ateş ve ısısından etkilenmemesi için, baca kasnaklaması yapılmalıdır. Bu işlemle ahşap kısımlar baca iç yüzeyinden en az 20 cm geriden geçirilmeli ve araya amyant vb. yanmaz malzeme konularak yalıtım yapılmalıdır.

12-Baca içindeki kurumun, zaman zaman temizlenebilmesi için, genellikle bodrum katta ve döşemeden en çok 70 cm yukarıdan her baca kanalı için temizleme deliği bırakılmalıdır. ,bu deliklerin genişliği, baca genişliği kadar ve yüksekliği de 3 tuğla sıvası kadar olmalıdır. Ayrıca delik çinko sactan yapılan bir kapakla kapatılmalıdır.

13-Baca kesitleri daire, kare ya da dikdörtgen olabilir. Baca tuğladan yapıldığında; genellikle kare ya da dikdörtgen; künk veya baca blokuyla yapıldığında ise genellikle daire kesitli olur. Daire kesitli bacanın içi, daha düzgün ve bacanın çekişi de daha iyi olur.

14-Bacalar çatı üzerine çıkışlarında, çatı örtü malzemesini de deleceklerinden buralardan gerek yağmur ve kar sularının çatı içerisine inmesini önlemek ve gerekse, çatı üzerindeki bacadibini korumak amacıyla baca dipleri çinko sacla kaplanmalıdır.

15-Bacaları yukarıdan gelecek yağmur, kar ve rüzgar etkilerinden korumak için baca üzerine çinko, bakır vb. sactan ya da beton veya mozaikten başlık, şapka yapılmalıdır.