Çökme ve Oturmanın Nedenleri
Çökme; herhangi bir düzleme bağlı olmadan meydana gelen düşey deplasman olarak tanımlanır ve zeminlerde meydana gelen bu çökmeye zemin oturması, kayaçlarda ise kaya çökmesi olarak isimlendirilir.
Zemin ve kayaçların belirli bir düzleme bağlı olmaksızın deplasmanına çökme, çeşitli kuvvet ve yükler sebebiyle zeminin ve zemin üstündeki yapının düşey yönde hareket etmesine de oturma adı verilir. Oturma genellikle yavaş bir şekilde oluşur.
Değişik zemin türleri için, üzerlerine inşa edilen yapının ağırlığı ve zamana bağlı olarak zeminlerin davranışı;
Zeminlerde meydana gelen çökme ve oturmaların doğal ve yapay olmak üzere iki tür sebebi bulunmaktadır;
Çökme Ve Oturmaların Doğal Nedenleri
Yer altında bulunan suya hassas kayaçların, (jips, tuz, kireçtaşı gibi) suyla temasları ile çözünmeleri yeraltında mağaralar gibi boşlukların oluşmasına sebep olur. Bu boşlukların tavanlarının çökmesi veya tuzların su ile yıkanıp ortamdan uzaklaşması çökme ve oturmaları meydana getirir.
Çökme Ve Oturmaların Yapay Nedenleri
Yeraltı suyunun normalden fazla çekilmesi: Bataklık alanların kurutulması, kullanma veya içme amacıyla yeraltından fazla su çekilmesi gibi sebeplerle özellikle çakıllı, kumlu, killi zeminlerde taneler birbirlerine yaklaşması sonucu suyun kaldırma kuvveti azalır ve hacim küçülmesi dolayısıyla zemin yüzeyinde oturmalar görülür.
Zeminlerin fazla yüklenmesi: Zeminler kapasitelerinden yüksek yüklere maruz kaldıklarında oturmalar meydana gelir. Bu tür oturmalara özellikle turbalık, kumlu, killi yumuşak zeminlerde görülür.
Yeraltında yapılan kazılar: Herhangi bir amaçla açılan yapı temelleri, malzeme çıkarılması (taş ocağı), madenlerde yapılan yer üstü ve yeraltı kazıları (galeriler) ile ilgili olarak oturmalar meydana gelmektedir.
Çökme ve oturma gibi zemin hareketlerini önleme yöntemleri;
1) Yamaç eğimini azaltmak
•Yamaç eğimini azaltmak
•Yamaç tabanındaki malzemeyi desteklemek
•Toprak ve kayaçların kaldırılması ile ağırlığı azaltmak
2) İstinat yapıları
3) Sıvıyı azaltmak
4) Bitki örtüsü
5) Diğer önlemler(Toprak sertleştirilmesi, yığma, kaya sürgülemeleri)
