Küpeşte ve Tırabzan Nedir?

Küpeşteler, kullanıcılara güvenli iniş ve çıkış sağlamak için, merdiven koluna paralel olarak, birinci basamaktan başlayıp kesintiye uğramaksızın merdivenin son basamağına kadar devam eden tutunma elemanlarıdır. Tırabzan olarak da isimlendirilmektedirler.

Merdivenlerde iniş çıkışlara yardımcı olmak ve emniyeti sağlamak amacıyla merdivenin açık olan kenarlarına çıkış hattı boyunca merdiven eğimine paralel olarak yerleştirilen elemanlar korkuluk olarak adlandırılmaktadır. Bunlar, taşıyıcı dikmeler ve bu taşıyıcı dikmelerin üzerine yerleştirilerek destek sağlayan küpeşte (tırabzan) adı verilen bölümlerden oluşmaktadır.

Çıkış hattı sayısı 1 ila 3 olan merdivenlerin her iki yanında da küpeşte olması gerekir. Fakat çıkış hattı sayısının 4’den fazla olması durumunda, merdiven genişliği bir ara küpeşte ile desteklenmelidir. (Merdiven Türleri-Çeşitleri)

Kural olarak birim çıkış sayısı n olan bir merdivende küpeşte sayısı n / 2 olmalıdır. Örneğin 5 birim çıkış genişliğine sahip olan bir merdivende; 5 / 2 = 2.5≅ 3 küpeşte bulunmalıdır. Küpeşteler çeşitli malzemelerden yapılabilir.

Küpeşte insan eli göz önünde tutularak ne çok büyük ne de çok küçük yapılmalı, sivri kenarlar barındırmamalı, kir tutmamalıdır. Küpeşte, merdiven başlangıcından bitimine kadar sürekliliğini korumalı, eğimi meyilli ve yatay kısımlara paralel ve kırıksız olmalıdır. Bu amaçla sahanlıklarda biten ve başlayan rıhtların birbirine göre durumları, önceden merdiven planlanırken ayarlanmalıdır.

“Küpeşteler, merdiven basamaklarının ucu veya basamak burnu üzerinde 85 ila 95 cm yükseklikte olmalı; başlangıcı, en üst rıhtın en az 30 cm, el alt rıhtın en az 30 cm artı bir basamak genişliği kadar ötesine uzanmalıdır. Küpeşteler, keskin veya aşındırıcı maddeler içermemeli ve minimum 3 cm ve maksimum 5 cm dış çaplı bir dairesel kesitten oluşmalıdır; eşit derecede kavrama sağlaması ve maksimum 5,5 cm kesit ölçüsüne sahip olması koşuluyla başka şekilli bir kesit de kullanılabilir. Küpeşte ve duvar arasında minimum 4 cm mesafe olmalıdır” (Ching, Çizimlerle Bina Yapım Rehberi, 2011, s.9.04 – 9.05.) (Merdivenlerin Tasarımlarına İlişkin Genel Koşullar )

Küpeşte-Tırabzan Örnekleri

Küpeşteler merdiven tasarımlarının temel bir parçası olduğundan merdiven çeşidi ve dekorasyon ile alakalı olarak farklı malzeme, geometri ya da şekillerde tasarlanabilirler. Küpeşte ve tırabzan çeşitlerini de inceleyebileceğiniz şu yazımızı inceleyenilirsiniz; Merdiven ve Merdiven Korkuluğu Modelleri-100 Farklı Tasarım