TBDY Betonarme Kolon Tasarımı
TBDY dikdörtgen veya kare kesitli betonarme kolonların tasarımında en küçük enkesit boyutu 300 mm, minimum kesit alanını ise 90000 mm2’ye arttırmıştır. Dairesel kolonlarda da minimum çapı 350 mm olarak verilmiştir. Bu şartlar, Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği’nde kolon tasarımına verilen önemi yansıtmaktadır.
Kolonlarda normal eksenel kuvvet kesitin sünekliğini olumsuz etkilemektedir. Bu sebepten, başka bir ifade ile sünekliği (sınırlı da olsa) artırabilmek için, TBDY Betonarme Kolon Tasarımı, TS 498’de verilen hareketli yük azaltma katsayılarını da dikkate alarak, G ve Q düşey yüklerin ortak etkisi altında hesaplanan eksenel basınç kuvveti, süneklik düzeyi yüksek ve sınırlı kolonlarda Ndm/Ac≤0.40fck olarak sınırlandırılmıştır.
Ndm = Düşey yükler ve deprem yüklerinin ortak etkisi altında (TS 498’de hareketli yükler için tanımlanmış olan hareketli yük azaltma katsayıları da dikkate alınarak) hesaplanan eksenel basınç kuvvetlerinin en büyüğü
Ac = Kolonun veya perde uç bölgesinin brüt enkesit alanı
fck= Betonun karakteristik silindir basınç dayanımı
Deprem etkisi altında kesitin bir tarafında yüksek basınç gerilmeleri meydana gelirken, kesitin diğer tarafında çok daha düşük basınç gerilmeleri, hatta çekme gerilmeleri meydana gelebmektedir. Bundan dolayı, ortalama gerilmenin, deprem etkileri yerine, düşey yükler altında hesaplanması daha anlamlı olacağı için, yükleme bu şekilde değiştirilmiştir.
Bilindiği gibi, depremde kolonların uç kesitleri zorlanır, bu sebepten TBDY’de kolon tarasımında boyuna donatı eklerinin kolon orta bölgesinde yapılması öngörülmüştür. Bunu uygulamanın bazı zorluklar ortaya çıkaracağı beklenmesine rağmen, konunun önemi bu zorluğa değer bulunmuştur. Süneklik düzeyi sınırlı kolonlarda, düşey yükler ve deprem ortak etkisi altında belirlenen ve Dayanım Fazlalığı Katsayısı D ile arttırılarak hesaplanan kesme kuvveti Vd, enine donatı hesabında esas alınacaktır. Kesme kuvvetinin üst sınırına ilişkin şart, Dayanım Fazlalığı Katsayısı D gözetilerek arttırılan Vd alınarak kullanılması öngörülmüştür. Doğal olarak beton basınç ezilmesi ile ilgili üst sınırlar beton basınç dayanımına bağlı olarak ve çekme dayanımı ile ilgili üst sınırlar da çekme dayanımına veya bu dayanımın doğrudan ilişkili olduğu basınç dayanımının kareköküne bağlı olarak verilir. Ancak, Türkiye Bina Deprem Yönetmeliğinde yüksek kaliteli betonlarda da geçerli olmasını sağlamak için, basınç dayanımı üst sınırı ile ilgili formüller uygun katsayı ile basınç dayanımının kareköküne bağlı olarak verilmiştir.
