Tsunami Nedir? Tsunami Neden Olur?

Tsunami

Tsunami; depremler, deniz altı heyelanları, zemin kayması, kaya ve benzeri büyük kütlelerin denize düşmesi, volkanik faaliyetler, meteor düşmeleri ve nükleer patlatmalar sonucunda denize geçen enerjinin yarattığı dalgalardır.

Japoncada liman anlamına gelen “tsu” ve dalga anlamına gelen “nami” sözcüklerinin birleşiminden oluşarak, “liman dalgası” anlamında kullanılan tsunami 1896 yılında ilk kez dünya dillerine girmiş ve Japonya’daki Meji Büyük Sanriku tsunamisinden sonra kullanılmaya başlanmıştır. Bunun nedeni, zayıf bir tsunaminin dahi kıyılarda ve sığ sularda şiddetli akıntılar oluşturarak özellikle limanlarda hasara yol açmasıdır

Tsunamiler rüzgar sebebiyle oluşan dalgalardan ve gel-git olayı sonucu oluşan dalgalardan çok farklıdır. Tsunamilerin hareketi incelendiğinde; ilk oluştuklarında tek dalga olmalarına rağmen, kısa bir zaman sonra birkaç dalga haline gelirler. Bazı durumlarda ilk dalgalar, bazı durumlarda ise ikinci ve üçüncü dalgalar etkilidir. Deniz dibinde oluşan ani bir hareketlenme, deniz yüzeyinde bir merkezden yayılan dairesel dalgalar oluşturur. Yayılan dalga cephelerinin yönlerinin değişmesi ancak çok sığ sularda sapma şeklinde olabilir. Açık denizlerde, derinlik farklılıkları dalga cephelerinin ilerleme hızlarında önemli farklılıklar yaratacak düzeyde olmadığından, tsunamiler dairesel şekilde yayılırlar.

Tsunami Neden Olur?

Tsunami bir su kolonunun ani ve düşey olarak yer değiştirmesiyle oluşan bir dalga ya da bir dalga dizisindeki dalgalar serisidir. Bu yer değiştirme sismik aktivite, volkanizma, deniz dibi heyelanları, asteroit çarpma etkisi veya meteorolojik olaylardan kaynaklanabilir. Bu dalgalar okyanuslarda, koylarda, göllerde, nehirlerde veya rezervuarlarda oluşabilirler.

Tsunami derinlik ve hız arasındaki ilişki